ဒံး(စ) ခၢဘၢၣ် မဲးကစံ (Discover Magazine) ဒုးဆိကမိၣ်ပှၤတၢ်အဂ့ၢ်လၢ စးကဝးအပူၤန့ၣ် ဆၣ်ဖးဒိၣ်အဖျၢၣ် ၇၀၀ ခွၣ်ထ့လယၢၣ် (နွံ အလီၢ်ခံ ဝး အိၣ်အဖျၢၣ်ခံဆံ) ဘၣ်ဆၣ်, ဆၣ်ဖးဒိၣ်ဒ်သိးဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ်ထဲတဖျၢၣ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဘၣ်ထွဲလၢမူကပိာ်လိၤဒီးဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤ အံရ့း စဲးကရံၤစၢၣ် (Erik Zackrisson) စံးဝဲဒၣ်လၢ ဆၣ်ဖးဒိၣ် သ့ၣ်တဖၣ်အဖီခိၣ် ပှၤကညီ, ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိသ့ၣ်တဖၣ် မူဝဲကသ့အဂီၢ်, တၢ်လိၣ်အါထံၣ်အကျါ တထံၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဆၣ်ဖးဒိၣ်အံၤ ကဘၣ်ယူၤဝ့ၤဝီၤဝဲလၢ ဂိ(လ)ဒံၣ် လီး ကဝီၤ (Goldi locks Zone) အပူၤ, တၢ်ကိၢ်တၢ်ခုၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ဖဲ အကြၢးအဘၣ်, ဒီးထံကဘၣ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. လၢဆၣ်ဖးဒိၣ် ၇၀၀ ခွၣ်ထ့လယၢၣ်အကျါန့ၣ်, ဟီၣ်ခိၣ် မ့ၢ်ဆၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် လၢတၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ် ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စဲးကရံးစၢၣ် မၤကတၢၢ်အတၢ်ပာ်ဖျါလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်အံၤအိၣ်ဝဲလၢ “စုလၢအဟဲစိာ်န့ၢ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်တီၢ်လၢအဂ့ၤ” တမံၤမံၤအဃိန့ၣ်လီၤ.

စီၤပီလူး ဒုးနာ်ပၢၢ် ကလီးစဲ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ်နီၢ်နီၢ်လၢ စးကဝးအိၣ်ကဲထီၣ်အသးန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်တီၢ်, တမ့ၢ်တၢ်ဘၣ်ဆၢၣ်ဘၣ်တီၤအဃိဘၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်မၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ပှၤတၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ် ခရံာ်လၢ အမ့ၢ်ကစၢ်လၢအတ့လီၤဟီၣ်ခိၣ်အံၤန့ၣ် ဖျါဖဲ ကလီး ၁:၁၆ အပူၤဒီးစံးဝဲ “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, … ကယဲၢ်တၢ်တမံၤလၢ်လၢ် ဘၣ်တၢ်တ့အီၤလၢအစုပူၤ, ဒီးလၢအဂီၢ်လီၤ” န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး တမ့ၢ်ကစၢ်ထဲလၢအပှဲၤဒီးအစိအကမီၤ, လၢအတ့လီၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်, အဆၢဖိ ၁၇ အပူၤ စီၤပီလူးစံးဝဲ “ဒီးတၢ်ခဲလၢာ် အိၣ်ဝဲဆိးဝဲလၢအီၤလီၤ”- ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အတကိၢ်ကဲၣ်ဆိး, တခုၣ်ကဲၣ်ဆိး, တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲထဲတလီၢ်ဧိၤ, လၢပှၤကညီတဖၣ် ကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကယဲၢ် တၢ်လၢအတ့လီၤဝဲန့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးဟံးဃာ်ဂၢၢ်ကျၢၤဝဲ, ခီဖျိအတၢ်ကူၣ်သ့လၢ အိၣ်ပှဲၤဒီးအစိကမီၤ, လၢအကတၢၢ် တအိၣ်နီတဘျီဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ်ပပၣ်ဃုာ်မၤသကိးတၢ် ဒီးမုာ်လၤသကိးဘၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်တ့အဃံအလၤပူၤအသိး, မ်ပသုတဃုထၢ ဒုးနဲၣ်တၢ်ဆူ တၢ်ဘူၣ်တၢ်တီၢ်, တၢ်ဘၣ်ဆၢၣ်ဘၣ်တီၤန့ၣ်တဂ့ၤ, မ့မ့ၢ်ပကဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးထဲတဂၤဧိၤ လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ပညိၣ်, လၢတၢ်ပၢတၢ်ပြးပူၤအစိကမီၤအထီကတၢၢ်, လၢအစိကမီၤဒိၣ်ကတၢၢ်, ဒီးအဆၢဖိ ၁၉ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်အဲၣ်ကစၢ် လၢအအိၣ်ဒီး “ယွၤအတၢ်လၢတၢ်ပှဲၤခဲလၢာ်… လၢအပူၤ” န့ၣ်လီၤ.