လံာ်လဲၢ်ဖးဒိၣ် “(တိးကွ့- Influenza)တၢ်ဆါအၢဖးဒိၣ်” အပူၤ ကၠီ အဲ(မ) ဘါရံၣ် (John M. Barry)ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲလၢ ၁၉၁၈ နံၣ် တိးကွ့ တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအၢအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲပာ်ဖျါထီၣ် ဆူၣ်ချ့ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် လၢတၢ်ကတဲာ် ကတီၤတအိၣ်ဘၣ်အဃိ မုၢ်လၢ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်ဆါကရၤလီၤအသးဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ သတူာ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤဖးဒိၣ် တၢတဘျီအကတီၢ် သုးမုၢ်သံၣ်ဘိ အဖုလၢ အကထိ, နုာ်လီၤဟးထီၣ်လၢတၢ်ဒုးပျီဟီၣ်ခိၣ်ပူၤ တၢ်အကျိၤလၢပှၤခူၣ်အီၤတဖၣ်, ဒီးသုးထီၣ်သုးလီၤ လ့ၣ်လိၤလၢကီၢ်ဆၢတဖၣ်, ဒီးကပျၢ်လီၤရၤလီၤတၢ်ဆါအဃၢ်အသီတဖၣ် အဃိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါအံၤ တမ့ၢ်တၢ်ကဲဘျုးလၢ တၢ်ကဆိကတီၢ် တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤ အဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. ခိၣ်နၢ်လၢ အဒိၣ်စိဒိၣ်ကမီၤတဖၣ် စးထီၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, ဒီးနုာ်လီၤသဖှိဆူ တၢ်စုဆူၣ်ခီၣ် တကးအတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤကူၣ်သ့ လၢတၢ်ဆါအဃၢ်တကပၤ တယာ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤအကကွဲၢ် ယဲၢ်ဆံန့ၣ် သံဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဆါအၢ, ပာ်ဖှိၣ်အါထီၣ်လၢ ပှၤကညီအကကွဲၢ် ခံဆံန့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤသံလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိန့ၣ်လီၤ.

ကတိၤ ၄:၁၄-၁၆ စံးဘၣ်ပှၤလၢ ပဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအတၢ်ကူၣ်သ့, သ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ကမၤ ပူၤဖျဲးပှၤလၢတၢ်အၢတၢ်သီအဂီၢ်, တလၢပှဲၤနီတစုဘၣ်န့ၣ်, အုၣ်အသးတလီၢ်လီၢ်လံန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ပာ်ဖှိၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤ, ဒီးဒုးအိၣ်တၢ်ထံၣ် လၢအလီၤတယၢၢ်ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မၤဆါလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤ အဂီၢ် ပဆိကတီၢ်တန့ၢ်ဒံးဘၣ်. “ပှၤတတီတလိၤအကျဲ” လၢအဆှၢပှၤဆူ “တၢ်ခံးသူ” န့ၣ် ပလဲၤဒၣ် တလီၢ်လီၢ်, ဒီးပဆိကတီၢ်တန့ၢ်ဒံးဘၣ်. ပအိၣ်ဒီး တၢ်သ့ၣ်ညါအဂ့ၤကတၢၢ်လံဘၣ်ဆၣ်, ကတိၤ ၄:၁၉ စံးဘၣ်ပှၤ ပမ့ၢ်ပှၤဟးဂီၤဖိလၢ “အခီၣ်ကဘၣ်တိၢ်လၢ မနုၤမနုၤန့ၣ်တသ့ၣ်ညါဘၣ်” အသိးန့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, အဆၢဖိ ၅ စံးဘၣ်ပှၤ အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဃု “မၤန့ၢ်တၢ်ကူၣ်သ့, မၤန့ၢ် တၢ်ကူၣ်တၢ်ဆး” န့ၣ်လီၤ. လၢပတၢ်သ့ၣ်ညါအပူၤ ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တၢ်ကူၣ်သ့သိၣ်လိပှၤ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူၣ်သ့နီၢ်နီၢ်အံၤ, မ့ၢ်တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်သပှၢ်တၢၢ် ဒီးအိၣ်ဟဲဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်သ့ၣ်ညါတဖၣ် လီၤတူၢ်လီၤကၣ်ထီဘိဘၣ်ဆၣ်, မ့မ့ၢ်ယွၤအတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ် မၤပှဲၤတၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.