နီၢ်သးအတၢ်အိၣ်အသး အကီအခဲတမံၤ

တနံၤဘၣ်တနံၤ, ပှၤတဂၤန့ၣ် ညီနုၢ်ကွၢ်ဝဲဒၣ်အလီတဲစိအဘျီ ၁၅၀ န့ၣ်လီၤ. ပကပျဲ ပတၢ်သးစဲလၢ တၢ်တမံၤမံၤအဖီခိၣ် ထဲဒၣ်တမံးနံးဖိန့ၣ်တက့ၢ်. ထရ့းစတဲ ဟါရ့း (Tristan Harris) နာ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်တမံၤမံၤ မ့ၢ်ဟံးဃာ်ပတၢ်သးစဲန့ၣ်ဒီး, တမ့ၢ်တၢ်အဂ့ၤလၢပဂီၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပှၤတဖၣ် လၢအတဲဖျါထီၣ်အတၢ်ထံၣ်အကျါတဂၤ လၢတၢ်ဂီၤမူတယုၢ်အပူၤ, တၢ်ဂီၤမူလၢအဒုးနဲၣ် လီၤဆီပှၤအကါဒိၣ်ကတၢၢ်တနီၤ လၢစဲးဖီကဟၣ်ပီညါ, လၢအဆှၢနုာ်ပှၤဆူစိၣ်ရှဲၣ် မံၤဒယၣ် (social media) အကျဲမိၢ်ပှၢ်န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ဒီး, လၢတၢ်ကတိၤပတြၢၤတၢ်အလီၢ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ထံၣ်တဖၣ်န့ၣ် သီၣ်ဟူဝဲဒၣ် ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤအသိး, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ပတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်, (ဒီးတၢ်ဂီၤမူ) ဒ်အမ့ၢ် “တၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ် အတၢ်အိၣ်အသးကီခဲ” (The Social Dilemma) န့ၣ်လီၤ. “ပမ့ၢ်ပိးလီတဖၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ပှၤ (product)န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်သးအိၣ်သးစဲန့ၣ် မ့ၢ်ပိးလီတမံၤ, လၢအဘၣ်တၢ်ဆါလီၤဆူ ပှၤဘိးဘၣ်ဟူသါတၢ်ကစီၣ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ” ပဟ့ၣ်လီၤပတၢ်သးစဲဆူ တၢ်လၢပနာ်အီၤဒ်အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်, ဒီးကၢပှ့ၤကၢကလံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် တၢ်လၢပဟ့ၣ်လီၤပတၢ်သးစဲတမံၤမံၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကတိၤ တၢ်အိၣ်အသးကီခဲ (dilemma) န့ၣ်…

တၢ်မၤတၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးအပူၤ

ဖဲ ၁၉၇၁ နံၣ်န့ၣ် ဖံးလ့း ပတံး (Philippe Petit) မ့ၢ် ၦၤဂဲၤဒိ, ဒီးလဲၤဟးခီဂာ်ဝဲဒၣ် ပျံၤထးဘိလၢ အဘၣ်တၢ်စၢဖ့ၣ်ဆၢအီၤလၢ နီၣ်ထၢၣ်ဒ့ ကသံဒြဲၣ်သရိၣ်ဖးဒိၣ်တၢးထီတဖၣ် (Notre-Dame Cathedral) အဘၢၣ်စၢၤ, လၢ ဝ့ၢ် ဖဲရ့း(စ) (Paris) ဝံၤန့ၣ်ဒီး, အမံၤဟူသၣ်ဖျါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. သၢနံၣ်လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤႇ မ့ၢ်လၢအလဲၤဟးခီဂာ်ဝဲ, လၢ ဝ့ၢ် နယူယီး (New York), တၢ်သူၣ်ထီၣ်လီၤဆီ တၢးထီၣ်သဃံာ် (Twin Towers) အဘၢၣ်စၢၤ, ခီဖျိလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ပျဲအဃိ, တၢ်ဖီၣ်စၢဃာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲ ၁၉၈၇ နံၣ်န့ၣ်, ပတံး လဲၤဟးခီဂာ်တၢ်တဘျီန့ၣ် ဖျါလီၤဆီဝဲန့ၣ်လီၤ. ဝ့ၢ် ယရူၤၡလ့ၣ် ကီၢ်ခိၣ် တဲးဒံၣ် ကိလဲး (Teddy Kollek) ကွဲမုာ်အီၤအဃိႇ ပတံး ဟးခီဂာ် ပျံၤထးဘိအလိၤ, လၢဟ့နိၣ် ကစၢၢ်တြီၤ (The Hinnom Valley)…

လၢယွၤအဂီၢ်, သၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်အဖၢမုၢ်

တၢ်တဲလၢပျၢၤတယုၢ်အပူၤန့ၣ်, ပိာ်မုၣ်တဂၤ စူးကါဝဲ ဝၣ်တဘိ, ဒီးအစိးခံကပၤန့ၣ် ဘျးလီၤစဲၤ ထံစဲၤခံဖျၢၣ်- တဖျၢၣ်န့ၣ်အသီ, ဒီးအဂၤတဖျၢၣ်န့ၣ်အလီၢ်လံၤ အိၣ်ဒီးအပူၤထူၣ်ဖျိတဖၣ်, ဒီးလဲၤဝံဒၢၣ်ထံလၢထံကျိၤကိးနံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲလဲၤဒၢၣ်ထံ, ဒီးဟဲက့ၤတုၤလၢ အဟံၣ်န့ၣ် ထံစဲၤအသီတဖျၢၣ်န့ၣ် ထံအိၣ်တ့ၢ်ဝဲပှဲၤပှဲၤဘၣ်ဆၣ်, မ့မ့ၢ်ထံဒၢအလီၢ်လံၤတဖျၢၣ်န့ၣ် ထံအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဒၣ်တစဲးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ထံဒၢအလီၢ်လံၤန့ၣ် အသးတမုာ်ဝဲဒၣ်အဃိ, ဃ့ကညးဘၣ် ပိာ်မုာ်လၢ အဝံစိာ်ထံတဂၤန့ၣ်လီၤ. “ပိာ်မုၣ်န့ၣ် ဃၣ်က့ၤအသး, ဒီးနဲၣ်အစုဆူ ကျဲလၢအလဲၤဒၢၣ်ထံဒီကျိၤ, ဒီးသံကွၢ် ထံစဲၤအလီၢ်လံၤလၢ, “ဖီၣ်တဖၣ်လၢ နအိၣ်တၢ်ကျဲတကပၤ ဖီထီၣ်ဖးထီၣ်ဝဲန့ၣ် နထံၣ်ဧါ. မ့ၢ်လၢနလူၤန့ၢ်အီၤထံ ကိးမုၢ်နံၤအဃိ, ယတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအကျဲဆူထံကျိန့ၣ်, အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်လီၤ.”

ပအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဝဲ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်လၢ, အပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါ, ဒီးမၤလၤကပီၤ တၢ်လၢအသးစၢ်- တၢ်အသီလၢ အဂ့ၤ, အတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်တအိၣ်, ဒီးတၢ်စူးကါအီၤန့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ စံးဘၣ်ပှၤ ဆှဲဆှဲဖိလၢ တၢ်အဃံအလၤအမ့ၢ်အတီန့ၣ် အိၣ်ဟဲဝဲလၢ ပှၤသးပှၢ် လၢအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်, ကမ့ၢ်တၢ်လၢ အကၢ်ဘျဲးဟးဂီၤ, ကအိၣ်ဒီး တၢ်အပူၤဖျိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တုၤလၢတၢ်ကဘၣ်ဝဲနီၢ်နီၢ်ဒၣ်လဲာ် မ့ၢ်ဒံးဒၣ် တၢ်လၢအကမၣ်

ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် သ့ၣ်ဂီၤ အမုၢ် (Red Wood Tree) အတၢ်ဂီၤမူ (Video) အိၣ်ဝဲတခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒိတၢ်ဂီၤမူ အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဂ့ၤဒိၣ်မး, လၢတၢ်အကလုၢ် တကပၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ, ဒီးအိၣ်ဂၢၢ်အိၣ်ကျၢၤ, တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ထုးန့ၢ်သူၣ်န့ၢ်သး, ဒီးဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဝီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂီၤမူအံၤ ဒုးနဲၣ်ဝဲ တၢ်ဆဲးနုာ်လီၤ တၢ်အသံးအကာ်, လၢအမၤဆူၣ်ထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါတမံၤ, ဒ်သိးဒီးကတြီ သ့ၣ်ဂီၤအမုၢ်တဖၣ် အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်တအိၣ်ကတီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ သ့ၣ်ဂီၤအမုၢ်တဖၣ်လၢတၢ်ဆဲးနုာ်လီၤ တၢ်အသံးအကာ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် တူၢ်ဝဲခီၣ်ဝဲဒၣ် န့ဆၢၣ် အတၢ်လဲၤတရံးအသး လၢတၢ်ဂိၢ်အကတီၢ် တန့ၢ်အဃိ, သံကွၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကစီၣ်လၢ တၢ်ဂီၤမူ အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ဝဲန့ၣ်, ပတၢ်မၤမ့ၢ်အါထီဘိ, ဒီးပမ့ၢ် တအိၣ်ဘှံးဘၣ်န့ၣ်ဒီး, လၢပဂီၢ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်သိးအံၤ သ့ဝဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကဘၣ်ဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဂီၢ်မူအံၤ တမ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤတံၢ်ဘၣ်. တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ်, တအိၣ်နီတဘျီဘၣ်. သ့ၣ်ဂီၤ အမုၢ်တဖၣ်အံၤ အလၣ်လါဟ့ထီဘိ, ဒီးအတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်တအိၣ်ကတီၢ်နီတဘျီဘၣ်. ဒီးသ့ၣ်အမုၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်ဂီၤမူပာ်ဖျါဝဲဒၣ်န့ၣ် မ့ၢ်…

တၢ်မၤနၢၤ ကစၢၢ်ကလိတဖၣ်

နကထံၣ် မ့တမ့ၢ် နကနၢ်ဟူတ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်ကတိၤတဖၣ် လၢအခီပညီ ဒ်သိးလိာ်သးဒီးတၢ်ကတိၤဒိတထံၣ် လၢအစံး, “နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးလဲၤတၢ်ချ့ချ့န့ၣ်, လဲၤထဲတဂၤဧိၤတက့ၢ်. ဘၣ်ဆၣ်, နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးလဲၤတၢ်ယံၤယံၤန့ၣ်ဒီး, လဲၤတပူၤဃီတက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဆိကမိၣ်တထံၣ်လၢ အလီၤအဲၣ်တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ဃုထံလၢပနာ်အီၤသ့, လၢအကမၤမုာ်, မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤပသး လၢတၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်, တမ့ၢ်ထဲလၢအလီၤအဲၣ်ဧိၤန့ၣ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ် မ့ၢ်ဝဲတီဝဲဒၣ်န့ၣ် မ့ၢ်အိၣ်တမံၤမံၤဧါ.

အိၣ်ဝဲလီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤကိၤလၤဝါဖိ, ဒီးပှၤအမဲရကၤဖိလၢ အဃုထံတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဒုးနဲၣ်ဖျါဝဲဒၣ်, ဖဲလၢပှၤအိၣ်ဆၢထၢၣ်, ဒီးပှၤအဂၤ တဂၤဂၤန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် ဒွးတယာ်ဝဲလၢ ကစၢၢ်တဖၣ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်အဆံးဖျိဖျိဖျါဖျါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဆၢထၢၣ်ဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤအကတီၢ်, အတၢ်ဒွးတယာ်ကစၢၢ်န့ၣ် တဒ်သိးလိာ်အသးလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်စံးလၢတၢ်ကတိၤအဂၤန့ၣ်ဒီး, “ပှၤတဝၢအတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ” န့ၣ် အကါဒိၣ်ဝဲ, တုၤဒၣ်လဲာ် လၢပသးပူၤန့ၣ် ကစၢၢ်တဖၣ်ဒၣ်လဲာ် ဆံးလီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢအတၢ်ရ့တံၤရ့သကိးလိာ်သးဒီးစီၤယိၤနၤသၣ်န့ၣ်, စီၤဒၤဝံး ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒ်သိးအံၤတကလုာ် လၢအလီၤအဲၣ်, ဒီးမ့ၢ်ဝဲတီဝဲန့ၣ်လီၤ. စီၤပၤစီၤစီလူး အတၢ်သူၣ်က့ၣ်သးကါ, ဒီးအတၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိ လၢစီၤဒၤဝံးအဂီၢ်န့ၣ်,…

တၢ်မၤအလုၢ်အလၢ်လၢ တၢ်မၤန့ၢ်ကဒါက့ၤတၢ်

မ့ၢ်လၢ နတသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ပှၤအမံၤ မ့တမ့ၢ် နံၤသီအဃိ, ဖဲနစံးကတိၤတၢ်ဂ့ၢ် တမံၤမံၤအကတီၢ်, နဘၣ်ဆိကတီၢ်နတၢ်ကတိၤန့ၣ် မ့ၢ်အိၣ်တဘျီဘျီဧါ. ပနာ်လၢဖဲပသးပှၢ်ထီၣ်အကတီၢ် ယံာ်ထိၣ်ယံာ်ထီၣ်ဒီး, တၢ်လၢပသ့ၣ်ညါတဖၣ်န့ၣ် ဟါမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲတၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, တၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတဖၣ်န့ၣ် စံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်လၢပနာ်တ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ် တဘၣ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပတၢ်သ့ၣ်နီၣ်တဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်. တၢ်လၢအကီအခဲန့ၣ် မ့ၢ်ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢကဒိးန့ၢ်ကဒါက့ၤ ပတၢ်သ့ၣ်နီၣ်တဖၣ်အံၤ
န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်တမၤညီနုာ် တၢ်မၤသ့ၣ်နီၣ်က့ၤပသး, ဒ်လုၢ်လၢ်တမံၤအသိးဘၣ်ဒီး,တၢ်ကမၤန့ၢ်က့ၤ ပတၢ်သ့ၣ်နီၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကကီခဲဝဲဒၣ်လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကျဲတဘိလၢ ပကမၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်မၤန့ၢ်က့ၤ ပတၢ်သ့ၣ်နီၣ်တဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်လုၢ်လၢ်လၢ အမၤသ့ၣ်နီၣ်က့ၤပှၤ, မ့တမ့ၢ် ဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘၣ်တ့အကစၢ်, ပယွၤန့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, မၤလိၣ်ဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လၢ တနွံန့ၣ် ကဘၣ်ပာ်လီၤဆီဝဲ မုၢ်နံၤတနံၤ, ဒ်သိးကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်, ဒီးကအိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢနီၢ်ခိအတၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအဂီၢ်, တကးဒံးဘၣ်န့ၣ်, ပကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ၂ မိၤ…

တၢ်အိၣ်မူလၢ တၢ်ကတိၤလွံၢ်ထံၣ်အပူၤ

James Innell Packer, ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဂ့ၤဂ့ၤ ဒ် J.I. Packer, သံဝဲဒၣ် ဖဲ ၂၀၂၀ နံၣ်, တချုးလၢ အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ ၉၄ ဝီၤတဝီၤ ကတုၤဃီၤအဂီၢ် လိၣ်ဒၣ်ထဲ ယဲၢ်သီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကူၣ်သ့လၢယွၤဂ့ၢ်ပီညါ, ဒီးပှၤကွဲးလံာ်တဂၤအံၤ အလံာ်လၢ အဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအဒိၣ်ကတၢၢ်, “တၢ်သ့ၣ်ညါယွၤ” (Knowing God) န့ၣ်, ဘၣ်တၢ်ဆါအီၤအါန့ၢ် လံာ်အဘ့ၣ် ၁.၅ ကကွဲၢ် စးထီၣ်လၢ တၢ်စဲးကျံးရၤလီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ပဲးကၣ် ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လံာ်စီဆှံ အစိအကမီၤ, ဒီးတၢ်ဒုးကဲထီၣ်တၢ်မၢဖိ, ဒီးသဆၣ်ထီၣ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤခရံာ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲး ကအိၣ်မူတၢ်အိၣ်မူလၢ ခရံာ်အဂီၢ် သညူးသပှၢ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်အိၣ်မူလၢခံအကတီၢ်န့ၣ်, တၢ်စံးဘၣ်အီၤ လၢကကတိၤလီၤတၢ်ဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်ဒီး, ပဲးကၣ် ကတိၤဝဲ တၢ်ကတိၤတကျိၤ, “မၤလၤကပီၤ ကစၢ်ခရံာ် လၢကျဲကိးဘိ” (Glorify Christ Every Way), အိၣ်ဒၣ်လံာ်မဲာ်ဖျၢၣ်လွံၢ်ဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤ…

တၢ်သးသူထံ, ဒီးတၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်က့ၤတၢ်

ယၤဒီးယတံၤသကိးခံဂၤ, တချုးလၢပသံန့ၣ် တၢ်လၢပအဲၣ်ဒိးမၤတဖၣ်အကျါ ပထုးသံကွံာ် တၢ်လၢပမၤဝံၤဝဲတမံၤ လၢအမ့ၢ် တၢ်လဲၤဟးလၢခီၣ် ဖဲ ကရဲ ခဲညဲၤ (Grand Canyon) တြီၤဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပစးထီၣ်လဲၤတၢ်န့ၣ်ဒီး တၢ်ဆိကမိၣ်ဟဲထီၣ်လၢ ပသးပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ပအိၣ်ဒီး ထံအီလၢလၢလီၢ်လီၢ်ဧါန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ချ့သဒံးအပူၤ, ထံအီလၢပဟဲစိာ်တဖၣ်လၢာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပကဘၣ်လဲၤဟးကျဲ တုၤဆူတြီၤအကနူၤန့ၣ် အိၣ်တ့ၢ်ဝဲ ဖးယံၤဒံးဘၣ်ဆၣ်, ထံအီလၢပဟဲစိာ်န့ၣ် လၢာ်စီကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဃ့ဘါထုကဖၣ် လၢတၢ်သါထီၣ်သါလီၤနးနးကျံးကျံးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပလဲၤဟးတရံးခီဂာ် တၢ်သနၢၢ်တတီၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်လၢပပာ်အီၤ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်လီၤလးတမံၤန့ၣ် ကဲထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. လၢလၢၢ်သ့ၣ်ဖးအကဆူးန့ၣ် ပထံၣ်စိ ထံအီသၢပလီ ဘၣ်တၢ်ဆွံနုာ်ဃာ်အီၤ, အိၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကွဲးဖိ, “ပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်လၢ နကလိၣ်ဘၣ်ထံအီအဃိ, ဟံးန့ၢ်အီဘၣ် တက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တနာ်န့ၢ်ဘၣ်တၢ်အပူၤ, ပကွၢ်လိာ်သကိးပသး တဂၤအမဲာ်တဂၤအမဲာ်, ပစံးဘျုးယွၤ လၢတၢ်ကလုၢ်ကသွံဒံ, ဒီးပအီထံ လၢပလိၣ်ဘၣ်သပှၢ်တၢၢ် တံၤန့ၣ်ဒီး, ပလဲၤကဒီး ပတၢ်လဲၤအကတၢၢ် တပတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ယသးသူထံ ထဲသိးအံၤ, ဒီးယစံးဘျုးယွၤ ထဲသိးအံၤန့ၣ် တအိၣ်နီတဘျီလၢၤဘၣ်.…

ပှၤသးပှၢ်တဂၤအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်

“မ့ၢ်ယပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤယသးလၢ တၢ်မနုၤအဂီၢ်လဲၣ်.” တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်သံကွၢ်တထံၣ်လၢ New York Times တၢ်ကစီၣ်အလံာ်ပရၢ အပှၤကွဲးလံာ်လၢ အဆါဘၣ်အအါကတၢၢ် ကၠီး စီဒၢၣ် (George Saunders) စံးဆၢဝဲ, ဖဲအတၢ်ကတိၤလီၤတၢ်ဆူ ၂၀၂၃ နံၣ် ပှၤဖျိကၠိတဖၣ် ဖဲစံၣ်ရၣ်ကၠူး (Syracuse) ဖၠၣ်စိမိၤန့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကတိၤကျိၤကျဲမ့ၢ်ဝဲ ခီဖျိလၢပှၤသးပှၢ် စီဒၢၣ် တဂၤ ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤ အတၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤသး တမံၤ ခံမံၤလၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ဆူပှၤသးစၢ်တဖၣ် (ဖျိကၠိတဖၣ်) ဒ်သိးအကမၤလိန့ၢ် တၢ်တမံၤမံၤ, ခီဖျိလၢ အတၢ်ဟ့ၣ်ဒိတဖၣ်အပူၤ ကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲရဲၣ်လီၤတၢ်ဂ့ၢ်စှၤထံၣ်, လၢအမ့ၢ် တၢ်ဘၣ်ဖှီၣ်ဘၣ်ယာ်, ဒီးဘၣ်မၤတၢ်မၤကီခဲတမုာ်တလၤတဖၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤကဆိကမိၣ် တၢ်လၢအပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် စီဒၢၣ် စံးဝဲ လၢတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤအဃိ အဝဲတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးနီတစဲးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် တၢ်လၢအပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး, ဒီးအသူၣ်တမုာ်သးတမုာ်က့ၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်အတၢ်လီၤတိၢ်ဝဲလၢ ကမၤဂ့ၤမၤဘျုးတၢ်အဂီၢ်- အဝဲဒုးလဲၤပူၤကွံာ် တၢ်အခွဲးအယာ်တဖၣ်လၢ အကဘၣ်မၤဂ့ၤမၤဘျုးတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ကွဲးလီၤလံာ်…

အဲၣ်တၢ်ဒ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး

အဝဲဘၣ် တၢ်အဲၣ်အီၤလၢ ပှၤကိးဂၤ - တၢ်ကတိၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်ကတိၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ် ဒီၣ် ဂူၣ်ဆၢးပံၣ် ဘၣ်ရၣ်ဒဲၣ်လံၣ် (Don Gusieppe Berardelli) လၢဝ့ၢ်ခဲးစနံၣ်ကိၣ် (Casnigo), ကီၢ်အံၣ်တလံၣ် (Italy) န့ၣ်လီၤ. ဒီၣ်, မ့ၢ်ပှၤလၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤတဂၤလၢအဒိးဝ့ၤဝီၤဝ့ၢ် လၢအလ့ၣ်မ့ၣ်ပီၤ အလီၢ်လံၤတခိၣ်, ဒီးဖဲဘၣ်သဂၢၢ်လိာ်သးဒီးပှၤတဂၤဂၤန့ၣ် ထီဘိန့ၣ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါဆိဝဲ “မ်သုကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. လၢပှၤဂၤအတၢ်ဂ့ၤအဂီၢ် မ့ၢ်ဘၣ်မၤတၢ်န့ၣ်တလီၤဘှံးလီၤတီၤဝဲနီတဘျီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအသးသမူအနံၣ် လၢခံအကတီၢ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်, ခီဖျိလၢ ဒိးန့ၢ်ဘၣ် ခိၣ်ရိနၣ်တၢ်ဆါဒီး အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တဂ့ၤ, နးထီၣ်အဃိ ပှၤလၢအဃၢၤသ့ၣ်တဖၣ် ပှ့ၤန့ၢ်အီၤ ကဟၣ်မၤစၢၤ တၢ်သါကလံၤ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤဆၢက့ၤအတၢ်မၤဂ့ၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်ဆါနးဒိၣ်ထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ဂ့ၢ်လိာ်ဝဲလၢ ကစူးကါ ကဟၣ်တၢ်သါ, ဒီးအလီၢ်န့ၣ် ဃုထၢဝဲလၢပှၤကစူးကါ ကဟၣ်တၢ်သါ ဆူသးစၢ်တဂၤဂၤလၢ အလိၣ်ဘၣ်ကဟၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤနၢ်ဟူအတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်တမံၤအံၤန့ၣ် တကဲထီၣ်တၢ်ကမၢကမၣ်လၢ ပှၤနီတဂၤအဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. တၢ်အံၤမ့ၢ် လုၢ်လၢ်သကဲးပဝာ်တမံၤလၢအဘၣ်ထွဲဒီး ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤ,…