ယွၤလၢပထံၣ်အီၤလၢမဲာ်ချံတသ့
‘‘တဘျီဘျီ‚ ယကလၢၢ်ဘၣ် ဒ်ယတဘၣ်တၢ်ထံၣ်ယၤ‚ တသ့ၣ်ညါယၤန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ယအဲၣ်ဒိးယဲဒိၣ်မးလၢ ကစၢ်ယွၤကစူးကါယၤန့ၣ်လီၤ’’
အဲ (န) မ့ၢ်ပှၤလၢ အမၤကဆှဲကဆှီတၢ်လိာ်ကွဲအဒၢးလၢ ဟံၣ်ဒွဲလၢ ယလဲၤ အိၣ်ယဲ ဒီးပကတိၤလိာ်သကိးသးန့ၣ်လီၤႉ ဖဲပကတိၤသကိးတၢ်‚ ယထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ် လၢ အ၀ဲ အိၣ်ဒီး တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အလီၤလိၢ်လီၤလးန့ၣ်လီၤႉ
အ၀ဲတဲပၠးယၤလၢ‚ ‘‘ယမ့ၢ်ပှၤလၢ အဆါလီၤအီၣ်နီၢ်ခိဒီး စဲထီဒီးကသံၣ်မူၤဘိှး‚ လၢအအိၣ်ဆိးလၢကျဲမုၢ်ခိၣ်တဖၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ဒိးယၤ ဒ်သိးယကဆိကတီၢ်ကွံာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး လဲၤတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်တနံၤ‚ ယချံးလီၤယခီၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအဂီၤထံးဒီး ကစၢ်မၤထူၣ်ဖျဲးယၤလၢ တၢ်စၢဃာ်တဖၣ် အံၤန့ၣ်လီၤ’’ႉ
ယစံးဘျုးဘၣ်အဲ (န) လၢအနီၤဟ့ၣ်ယၤ တၢ်လၢကစၢ်ယွၤမၤတၢ်လၢအဂီၢ် ဒီး မၤလီၤတံၢ်အီၤလၢ‚ အတမ့ၢ်ပှၤလၢ အတဘၣ်တၢ်ထံၣ်သ့ၣ်ညါအီၤဘၣ်ႉ ကစၢ်ယွၤ စူးကါအီၤလၢ ပတၢ်ကတိၤသကိးလၢ ကျဲအဃံအလၤတဘိ‚ ဒ်သိးကဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ယၤ လၢ ကစၢ်ယွၤအစိကမီၤ ဆူတၢ်ကဆီတလဲသးသမူတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ကစၢ်ယွၤအဲၣ်ဒိးစူးကါပှၤလၢ‚ ပှၤဂုၤပှၤဂၤလဲၤကပာ်ကွံာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤအၣ်ဒရၠာစး့းတမ့ၢ်ပှၤလၢ အမံၤဟူသၣ်ဖျါ ဒ်အ၀ဲၢ်ခွါ…
ဖဲတၢ်ဃူတၢ်ဖိးစးထီၣ်သတူၢ်ကလာ်
ဖဲ ၁၉၁၄ နံၣ်အပူၤ‚ တချုးခရၠာစးံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်တသီလၢ ကီၢ်ဘဲ (လ) ကၠံၣ်ယၣ်န့ၣ် တၢ်သး၀ံၣ် အကလုၢ်လၢ ဟဲသီၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ပူၤလၢတၢ်အိၣ်ခူသူၣ်‚ ဖဲပှၤသုးဖိတဖၣ် ခူၣ်တၢ်ပူၤအလီၢ် န့ၣ်လီၤႉ ‘နၤစီဆှံ‚ နၤအိၣ်ဘှီၣ်’ အထါသး၀ံၣ်လၢအပှဲၤ ဒီးတၢ်ဆီၣ်သနံး ဟဲသီၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤကၠမနံၢ်ဖိ၀ံၤ‚ လၢခံလၢပှၤအဲကလံးဖိတဖၣ်အအိၣ်လီၤႉ လၢနံၤသီလၢ အဆိကတၢၢ်တဖၣ် သုးဖိတဖၣ်အံၤ ခးလိာ်သးကဒဲကဒဲ‚ ဘၣ်ဆၣ်အခဲအံၤ အ၀ဲသ့ၣ်ပာ်လီၤသကိး အစုက၀ဲၤတဖၣ် ဒီးဟဲဟးထီၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ပူၤအခိၣ်ထိးဆူ တၢ်ကဟံးစုကွၢ်မဲာ် လိာ်သးလၢ တၢ်လီၢ်လၢလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤ‚ ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလိာ် ခရၠာစးံာ်အိၣ်ဖျဲၣ် တၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢ၀ါတဖၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ် တၢ်အီၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်လၢအအိၣ်ဒီး အ၀ဲသ့ၣ် န့ၣ်လီၤႉ တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးလဲၤကဒီးအသး တုၤလၢ လၢခံတသီ ဒ်ပှၤသုးဖိတဖၣ် ကတိၤသကိးတၢ်‚ နံၤသကိးဒီး တုၤဒၣ်လဲာ်လၢ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သကိးသးဒီး သBတီၤလိာ်သး‚ လၢတၢ်ထူဖျၢၣ်ထူန့ၣ်လီၤႉ
ခရၠာစးံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ဒုၣ်ဒါခံဖုလၢ ၁၉၁၄ နံၣ် လၢ အဟဲအိၣ်ထီၣ် ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီလၢ ကီၢ်မုၢ်နုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအပူၤ ဟ့ၣ်ထီၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး…
ခရၠာစးံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အတၢ်အိၣ်ဒီးပှၤ
‘‘ပှၤနၢ်တဟူအဟဲန့ၣ်‚ ဘၣ်ဆၣ်လၢလီၢ်သကုၤ‚ ဖဲပှၤသးစူၤကတူၢ်လိာ်အီၤ‚ ယ့ၣ့်ှှူးသးဘိဟဲနုာ်’’ႉ ထါအဖျၢၣ်တဖၣ်အံၤ ဟဲလၢ ဖံလံးဘ့ှူး (ခစ) အထါသး၀ံၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤလၢအမ့ၢ် ‘‘အိဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ် ၀့ၢ်ဆံးဧၢ နဲၣ်တၢ်ဆူ တၢ်အကါဒိၣ်လၢခရၠာစးံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်န့ၣ်လီၤႉ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး ဟဲနုာ်ဆူ ပဟီၣ်ခိၣ်လၢအပှဲၤဒီးတၢ်ဒဲးဘး ဒ်သိး ကအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤပှၤလၢ ပတၢ်ဒဲးဘးဒီး ဟ့ၣ်ပှၤကိးဂၤလၢအစူၢ်အီၤနာ်အီၤလၢ တၢ်ရၠာစး့လိာ်ဘၣ်ထွဲအသီတမံၤ ဃုာ်ဒီးယွၤန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲအကွဲးထါသး၀ံၣ်အံၤ၀ံၤပူၤကွံာ်နံၣ်လၢအဆံန့ၣ်‚ ဘ့ှူး (ခစ) အတၢ်ကွဲးလၢ လံာ်ပရၠာစးၢတဘ့ၣ်ဆူ အတံၤသကိးတဂၤအအိၣ်အပူၤန့ၣ် အ၀ဲကွဲးလၢ အ၀ဲကလၢၢ်ဘၣ် တၢ်လၢအဟဲဟးထီၣ်လၢ တၢ်ရၠာစး့လိာ်ဘၣ်ထွဲလၢ အကစၢ်ဒၣ်၀ဲအတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် လီၤႉ ‘‘ယတၢ်ရၠာစး့လိာ်ဘၣ်ထွဲဒီးအီၤ ဒိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ် ယတဲၤနၤတဘၣ်ဘၣ်ႉ ကစၢ်ယွၤ အိၣ်ဒီးယၤလီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်ညါယၤ ဒီးယဲစ့ၢ်ကီးယသ့ၣ်ညါအီၤလီၤႉ ယပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်လၢ တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ်တဘၣ်ဘၣ်ႉ ယအိၣ်ဒီးကစၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအမ့ၢ်အတီကတၢၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်အံၤ‚ ဒီးကိးနံၤတၢ်အံၤဒုးမ့ၢ်တီအါထီၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဒီးယကမၢကမၣ် ဘၣ်တၢ်ဃုာ်ဒီးတၢ်သးခု ဖဲနံၣ်တဖၣ်လဲၤပူၤကွံာ်၀ဲ‚ ကဒိၣ်ထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ဘ့ှူး (ခစ) အတၢ်အုၣ်ကီၤလၢ အဂၢၢ်အကျၢၤလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အိၣ် ဒီးအီၤလၢအသးသမူန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်မံၤသၣ်အါမံၤအကျါတခါလၢ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးလၢ အဘၣ်တၢ်တဲဖျါဆိလၢ၀ံယ့ှှါယၤလၢ‚…
ကစၢ်ယွၤနၢ်ဟူဒီးဒိကနၣ်တၢ်ကိးမံၤဒဲး
လၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ‚ လံာ်ပရၠာစးၢလၢ အဘၣ်တၢ်ဆှၢလီၤအီၤလၢ အယံာ်၈၉နံၣ် မ့ၢ်လံာ်ပရၠာစးၢလၢအယံာ်အကျါတဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲ ၂၀၀၈ နံၣ်‚ ဟံၣ်ကစၢ်လၢ ယူၣ်ႉခ့ၣ် တဂၤ‚ ဒိးန့ၢ်တၢ်ကွဲတခါလၢ ကဘၣ်လဲၤ ပၣ်တံၣ်တခါလၢ အဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်အီၤဒီး ဆှၢလီၤလံာ်ပရၠာစးၢဖဲ ၁၉၁၉နံၣ်‚ ဆူဟံၣ်လၢအ၀ဲအိၣ်ဆိးတ့ၢ်လၢညါတဖျၢၣ် အအိၣ်ဆိး လီၢ်ကျဲန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ကွဲမုာ်အံၤ‚ ဘၣ်တၢ်တ့ၢ်နုာ်အီၤလၢအလံာ်ပရၠာစးၢတလါအပူၤ‚ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဘၣ်ယံာ်ဘၣ်ထၢထဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအအိၣ်တ့ၢ် ဒ်တၢ်လီၤဆီတမံၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲလၢပှၤကူပှၤကညီတဖၣ် မ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးအဂ့ၤကတၢၢ် ဒ်သိးဘၣ်ထွဲ ကတုၤအိၣ်လိာ်သး ဘၣ်ဆၣ်‚ တဘျီဘျီလီၤတူာ်လီၤကာ်သ့၀ဲလီၤႉ မ့မ့ၢ် လံာ်စီဆှံတခီ‚ ပာ်ဖျါဆှံဆှံလၢ ကစၢ်ယွၤတလီၤတူာ်လီၤကာ်လၢ ကနၢ်ဟူဒိကနၣ်အပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အကလုၢ်တီဒီးအီၤန့ၣ်ဘၣ်ႉ ဖဲ ၁ စီၤပၤ ၁၈ အပူၤ‚ ၀ံအ့ၤလံယၤ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သBတီၤတမံၤလၢ ဘဧၤလးဒီး ယဟိ၀ၤယွၤကစၢ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ် ကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်လၢ ယွၤအမ့ၢ်အတီမ့ၢ်မတၤအခါ ဘဧၤလးအ၀ံတဖၣ် ဃ့ထုကဖၣ် တၢ်လၢအါနၣ်ရၠာစးံၣ်န့ၣ်လီၤႉ ၀ံအ့ၤလံယၤဒုၣ်ဒွဲၣ် အ၀ဲသ့ၣ်‚ ‘ကိးပသူထီၣ်တက့ၢ်ႉႉႉ မ့ၢ် အဆိကမိၣ်တၢ်လီၤႉ မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်ဒီး‚…
ဒိကနၣ်တၢ်ကလုၢ်သီၣ်ထီၣ်လၢအလဲၤတလၢကွံာ်ဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤတဖၣ်
ဆိကမိၣ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်မူလၢ အတအိၣ်ဒီးကွဲၤဒီနၢ်တဖၣ်‚ ၀ဲဖဲၣ်‚ ကၠံၣ်ဖံၣ်အဲး (စ) ဘလူထူး (တင်ငယ ွာ်ှယ Bူကနအသသအ့) ပီးလီတဖၣ် မ့တမ့ၢ် ဖၣ်ကွာ်လၢပဖီအီၣ်တၢ် မ့တမ့ၢ် မၤကိၢ်သွး တၢ်သ့တဖၣ်တက့ၢ်ႉ တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မူအကျိၤကျဲ လၢ၀့ၢ်ဆံးဆံးဖိ လၢအမ့ၢ်ကရၠာစး့ဘဲးစ်‚ ဘၣ်ကၠံနယါမုၢ်နုာ်‚ လၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါဒ် ‘‘၀့ၢ်လၢအဘရၣ်ဘှီၣ်ကတၢၢ်လၢ ကီၢ်အမဲရၠာစးကၤ’’ အသိးန့ၣ်လီၤႉ တၢ်အံၤ‚ သူၣ်လီၤစ့ၢ်ကီးအသးလၢ ကရၠာစး့ဘဲးစ်တၢ်သူၣ်ထီၣ် ဖးဒိၣ်လၢ ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် ကွၢ်ဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤ‚ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် မဲာ်ထံကလၤ၀ီၤ လၢတၢ်ကွၢ်တၢ်ဖျိဆူတၢ်လီၢ်ယံၤ ကွဲၤလ့လိၤအနီၣ်ခ@အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤႉ မဲာ်ထံကလၤ၀ီၤလၢ တၢ်ကွၢ်တၢ်ဖျိ ဆူတၢ်လီၢ်ယံၤ လိၣ်ဘၣ် ‘‘တၢ်ဘရၣ်တၢ်ဘှီၣ် ဒ်သိးကဒိကနၣ်တၢ်ဆူ ကွဲၤလ့လိၤအလၢအသီၣ် ဒ်န့ဆၢၣ်‚ လၢတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ ဆၣ်တဖၣ် တၢ်ထံၣ်လၢ မဲာ်ချံတသ့‚ ဒီးဆၣ်က့ှူၢ်အဒိၣ်အပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်အံၤအိၣ်ဒီး အမဲာ်သၣ်လၢ အလဲၢ်န့ၢ်ဒံး ဖျၢၣ်ထူပျီတဘ့ၣ်ဒီးသူၣ်လီၤသးလၢ နှ့ှှၢၣ်နၢၣ် ကွဲၤလ့လိၤလီၢ်က၀ီၤ ဘရၣ်ဘှီၣ်အကံၢ်သးလၢ အအိၣ် ၁၃‚၀၀၀ လွံၢ်နၢၣ်ဃုမံးလာ်လၢ ကBတီဃာ် တၢ်နုာ်လီၤမၤတံာ်တာ်တၢ်လၢ လီသဟီၣ်လၢမဲာ်ထံကလၤ၀ီၤလၢ…
ပအဲၣ်ပှၤဂၤ ခီဖျိပတၢ်ထုကဖၣ်
‘‘မ့ၢ်ပှၤဃ့ထုကဖၣ်လၢယဂီၢ်ဒံးဧါ’’ န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သံကွၢ်အဆိကတၢၢ်လၢ မံး့ှှၢၣ်နရၠာစးံၣ်သရၠာစးၣ် တဂၤ သံကွၢ်အမါ‚ တဘျီလၢ်လၢ် ဖဲအမါ ဟဲထံၣ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲဘၣ် တၢ်စွဲသ့ှူးစွဲကမၣ်အီၤ ဒီးတ့ၢ်လီၤအီၤဆူဃိာ်ပူၤလၢအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဃိ‚ ၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ တလီၢ်လီၢ်‚ အ၀ဲအသးသမူအိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အလီၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်အိၣ်သးလၢအလီၤဘၣ်ယိာ်လၢ ဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီတဘ့ၣ်‚ လၢတၢ်သးအိၣ်နီၢ်နီၢ်အပူၤ‚ ဃ့ထုကဖၣ်လၢ အ၀ဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသးအိၣ်မၤလီၤတံၢ်အ၀ဲသ့ၣ်‚ ဒ်သိးတဆိကတီၢ်ကွံာ် တၢ်ထုကဖၣ်တၢ်နီတစု‚ မ့ၢ် လၢအ၀ဲနာ်လၢ ကစၢ်ယွၤစူးကါအ၀ဲသ့ၣ် အတၢ်ထုကဖၣ်လၢ ကျဲလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိ တၢ်ကမီၤတမံၤအဃိန့ၣ်လီၤႉ
ပတၢ်ထုကဖၣ်လၢပှၤဂုၤပှၤဂၤအဂီၢ်‚ လီၤလီၤဆီဆီ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်မၤ အၢမၤနးလၢ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဃိန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢအန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါတၢ်န့ၣ်လီၤႉ စီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အံၤဆှံဆှံ ဖဲအ၀ဲကွဲးလံာ်ဆူ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်တဖၣ်လၢအအိၣ်လၢ ကရၠာစးံၣ်သူးလၢ အဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢ အ၀ဲကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်၀ဲ ဖဲအလဲၤတၢ်လၢတၢ်သးခုကစီၣ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲအိၣ်ဘၣ်လၢ ‘တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်’ အါမး‚ တုၤ ‘‘ဒိး၀ဲတကဲ’’ ဒီး ‘‘တမုၢ်လၢ်လၢၤဘၣ် လၢကမူဘၣ်’’ (၂ ကရၠာစးံၣ် ၁း၈)…
‘လၢ’အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ
ပှၤကူပှၤကညီတဖၣ်‚ အဲၣ်ဘၣ်တၢ်ဒုးကဲထီၣ် ‘လၢ’န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲ ဒီးမူးသးဖှံလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီတဘ့ၣ်‚ တၢ်အံၤစးထီၣ်သးဖဲ ပှၤစှၤဂၤဆၢထၢၣ်ဒီး ယူာ်ထီၣ် အစုတဖၣ်လီၤႉ တယံာ်‚ ပှၤလၢအဆ့ၣ်နီၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်အကပၤတဖၣ်‚ မၤတၢ်ဒ်သိး အ၀ဲသ့ၣ်မၤ၀ဲအသိးလီၤႉ ဖီတၢၣ်တခီ မ့ၢ်တၢ်ကဒုးကဲထီၣ် တၢ်အက့ၢ်အဂီၤလၢ ကယွၤလီၤဆူ ပှၤလၢအဟဲကွၢ်မူး လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဒီတဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲတၢ်အံၤ တုၤဆူတၢ်အကတၢၢ်‚ ပှၤလၢအစးထီၣ်တၢ်အံၤအဆိကတၢၢ်တဂၤ နံၤကမှံထီၣ်ဒီး သးခုဒီး ပၢၤဃာ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအံၤ ဒ်သိးကလဲၤသးဆူညါန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါ‚ အဆိကတၢၢ်လၢ တၢ်ဒုးကဲထီၣ် ‘လၢ’ဟဲအိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်လိာ်ကွဲ ဘ့းစ်ဘီလ် လၢအိးကလဲန် ဒီးနယူယီးယၣ်ကံဖိတဖၣ် အဘၢၣ်စၢၤဖဲ ၁၉၈၁ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ ယအဲၣ်ဘၣ် တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ယသးလၢ တၢ်မၤကဲထီၣ် ‘လၢ’ အံၤ‚ မ့ၢ်လၢ အလီၤသးဖှံအဃိန့ၣ်လီၤႉ တဘျီဃီ‚ တၢ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ် ယတၢ်သးခုဒီး တၢ်တမံၤဃီ လၢ ပလဲၤခီဖျိဘၣ်လၢ တၢ်မၤတၢ်အံၤ‚ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ယၤလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်‚- တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤလၢ အပာ်ဖှိၣ်ထီၣ် ပှၤစူၢ်က့ၤ…
တၢ်အိၣ်မူလၢတၢ်တိာ်အဖီခိၣ်
လၢတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤအပူၤ‚ ယမါတဲဘၣ် ပလံၤဖိ အီးစတ့ လၢ အသးအိၣ်သၢနံၣ်တဂၤ လၢ ‘ပကလဲၤဟးကသုၣ်တဘီ’ ဖဲပစးထီၣ် ပတၢ်လဲၤန့ၣ်လီၤႉ အီးစတ့ ကွၢ်ထီၣ်အဖံ အမဲာ်လၢတၢ်ဆိကမိၣ်ထံထံဆးဆးအပူၤဒီး တဲဖျါထီၣ်လၢ ‘တမ့ၢ်ယကလဲၤဟးကသုၣ်ဘၣ်ႉ ယကလဲၤ မံး့ှှၢၣ်တခါန့ၣ်လီၤ’’ႉ
ပတသ့ၣ်ညါလၢ ပလံၤခွါဖိအတၢ်ထံၣ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီး ‘မံး့ှှၢၣ်တခါ အဖီခိၣ်’ ဘၣ်ဆၣ်‚ အ၀ဲအတၢ်တဲဆၢက့ၤတၢ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ် ဒ်သိးယကဆိကမိၣ်ထီၣ်တၢ်‚ ဖဲပလဲၤသကိးဆူ ကဘီယူၤပျီန့ၣ်လီၤႉ ဒ်ယဟးထီၣ် လၢတၢ်ဟးကသုၣ်အံၤဒီး အိၣ်ဘှံး လၢ စှၤသီအသိး‚ မ့ၢ်ယပာ်တၢ်အံၤလၢ ‘ယအိၣ်ဒံးယဲလၢ မံး့ှှၢၣ်တၢ်မၤတခါအဖီခိၣ်’’ လၢတၢ်ကအိၣ်ဆိးတၢ်အကတီၢ်အံၤလၢ ကစၢ်ယွၤအဂီၢ်န့ၣ်ဧါႉ မ့ၢ်ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယကမၤ အ၀ဲအတၢ်မၤလၢတၢ်ကိးမံၤလၢ ယမၤယဲန့ၣ်ဧါႉ
ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်လၢ ၀့ၢ်ရၠာစးိမ့ၤလၢ အမ့ၢ်ရၠာစးိမ့ၤအဘီမုၢ်အ၀့ၢ်ခိၣ်လၢ ‘‘သုတလီၤတူာ်လီၤကာ်လၢ တၢ်သးဆူၣ်သးဂဲၤတၢ်‚ မ့မ့ၢ် ကပၢၤဃာ် တၢ်မၤတၢ်လၢကစၢ်အပူၤ’’ န့ၣ်လီၤ (ရၠာစးိမ့ၤ ၁၂း၁၁) ႉ စီၤပီလူး အတၢ်နဲၣ်ပှၤအံၤ မ့ၢ်၀ဲ‚ ပတၢ်မူလၢ…
ခီၣ်ခါဃၢဃၢ ဘၣ်ဆၣ်ခါထီၣ်ကဒီး
ကစၢ်ယွၤအဲၣ်ဘၣ် တၢ်စူးကါပှၤကူပှၤကညီတဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်လဲၤကပာ်ကွံာ်အီၤ လၢ ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ ၀့လယၢၢ်ခဲရၠာစး့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်ဒုးဒိၣ်ထီၣ်အီၤလၢ သ၀ီဆံးဆံးဖိတဖျၢၣ် ဖဲ ၁၇၀၀ နံၣ် ဒီးထီၣ်ဘၣ်ကၠိတဆံးတက့ၢ်လီၤႉ အ၀ဲအတၢ်မၤနၢၤ တၢ်လၢတၢ်ကူၣ်တၢ်ကၤဆံးစှၤအဃိ‚ ဘၣ်အိၣ်မူ၀ဲ ဖှီၣ်ဖှီၣ်ယာ်ယာ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်အီၤ တၢ်သးဆူၣ်လၢ ကနီၤဟ့ၣ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဒီး ကိးအီၤ ဒ်သိး ကကဲထီၣ် ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤႉ ခဲရၠာစး့ၣ် စးထီၣ်မၤလိဟ့းလ့ၣ်‚ ဧ့ၤ့ဘံၤ ဒီးလဲးတ့ၣ် အကျိာ် ဒီး ကျိာ်ထံလံာ်စီဆှံအသီတက့တူၢ်လၢ ဘ့ၣ်ကၣ်လံၣ်အကျိာ်လီၤႉတနံၤအံၤ‚ အ၀ဲဘၣ်တၢ်ပာ်အီၤ ဒ် ‘‘စိၤခဲအံၤ ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အပၢ်’’ အသိးလီၤႉလၢအလံာ်ပရၠာစးၢဆူ အဖိဒိၣ်ခွါအအိၣ်န့ၣ် အ၀ဲကွဲးဖျါထီၣ် အတၢ်အိၣ်သးလၢ တၢ်ဆီၣ်လီၤ သးလၢ အဘၣ်ထွဲဒီးအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒ် ‘‘ယမ့ၢ်ခါထီၣ်ခီၣ်ခါဃၢဃၢ သ့၀ဲလီၤႉ ယအိၣ်ဒီးတၢ်သးစွံကတုၤလီၤ’’ႉ
ဖဲကစၢ်ယွၤ ကိးပှၤလၢ တၢ်မၤအခါန့ၣ် အ၀ဲဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးပှၤလၢ တၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်ဘါဆူၣ်လၢ ကမၤကဲထီၣ်တၢ်အံၤ‚ ဖဲလၢပတၢ်အိၣ်သး ကအိၣ်ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ န့ၣ်လီၤႉ လၢလံာ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၆း၁၂‚ ကစၢ်ယွၤအကလူး…
တံၤသကိးတဂၤလၢ ဖဲပအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်
ဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၂၇ သီ‚ ၁၉၃၉ နံၣ် ပှၤသၢဂၤလၢအဟးဃုတၢ်ထူးတၢ်တီၤလၢ တၢ်ဘျၢလီၤလး‚ ပိာ်ထီၣ်အခံဒီး ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢ ကခူၣ်တၢ်လၢ ဟီလံၣ်၀ူး တၢ်လီၢ် ဖဲတၢ်ဒုးနဲၣ် တၢ်ဂဲၤဒိအလီၢ်အချၢလၢ ကလံၤထံး ခဲလဖိနံယၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ် ဟးဃု ကၣ်ဟူကၣ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤလၢ အပၣ်ဃုာ်ဒီး ထူ‚ လၢၢ်၀ါဒီး ပလဲတဖၣ်လၢတၢ်ကစီၣ်လၢ အဟူထီၣ်သါလီၤလၢ တၢ်ခူၣ်လီၤဘျၢလီၤတၢ်ဖဲန့ၣ်လၢ အပူၤကွံာ် ၇၅ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ
အ၀ဲသ့ၣ်တထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် တၢ်နီၤတမံၤဘၣ်ႉ ဖဲအခူၣ်တၢ်ပှဲၤထီၣ် ၂၄ သီ၀ံၤ‚ အ၀ဲသ့ၣ်ခူၣ်ဘၣ် လၢၢ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်ဒီး ဆိကတီၢ်ကွံာ်အတၢ်ခူၣ်လီၤအတၢ်မၤလီၤႉ တၢ်လၢ အမၤ၀ံၤဘၣ်၀ဲန့ၣ် မ့ၢ်ထဲဒၣ် တၢ်ပူၤအလဲၢ်လၢအအိၣ်ထဲဒၣ် ၉ (ပ့ၣ်) တပူၤ‚ အယိာ် ၄၂ (ပ့ၣ်) န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်လဲၤသဒၣ်ကွံာ်တၢ်အံၤလီၤႉ
ပှၤကူပှၤကညီန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအမၤကမၣ်တၢ်သ့လီၤ ပ၀ဲကိးဂၤ‚ တဘျီဘျီ ပလီၤတူာ်လီၤကာ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉ လံာ်စီဆှံစံးဘၣ်ပှၤလၢ သးစၢ်စီၤမၢ်ကူးဟးသဒၣ်ကွံာ် စီၤပီလူး ဒီး ဘၢ်နါဘၤ လၢတၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်လဲၤတခါ…