ယွၤအကလုၢ်ကထါလၢ အဝံာ်အဆၢ

ဖဲ ၁၉၅၉ နံၣ် လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၂ သီအဂီၢ် “ကိၣ်လၢတနံၤဘၣ်တနံၤ” တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအလံာ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒီးကထၢၣ် အဲမ်. အာရ်. ဒံၢ်. ဟဲ(န) (Dr. M. R. Dehaan) အတၢ်ကွဲးတယုၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲကွဲးပာ်ဖျါ အသးအတၢ်ဆၢမိၢ်န့ၢ် အီၣ်ဘၣ် ခရဲးကၢၣ် ကၠဲး (Cracker Jack) ဘုခ့ချံကဖးအဆၢတဘိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ပညိၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, အသးအိၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးဆၢမိၣ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, စှၤနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဝဲဒၣ် ဘုခ့ချံကဖးအဆၢအဘိၣ်တဖၣ်အါဘိၣ် ဟဲတုၤဝဲဆူ အတၢ်မၤလီၢ်အဃိ, ကဲထီၣ်တၢ်ကမၢကမၣ်လၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒံၢ်. ဟဲ(န) အသး ဆၢမိၣ်န့ၢ် အီၣ်ဘၣ် ခရဲးကၢၣ် ကၠဲးန့ၣ် လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ် ခီဖျိပှၤလၢအဖးအတၢ်ကွဲး ဘၣ်ဃးဒီးသူၣ်ဂ့ၢ်သးကျိၤအဂ့ၢ်, လၢတၢ်သူၣ်တီသးရၤအပူၤတဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပျဲပျၢ်လဲၤပူၤကွံာ် တၢ်ဟ့ၣ်ညီနုာ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ယွၤအကလုၢ်ကထါန့ၣ်, ထီဘိမ့ၢ်တၢ်အဘီၣ်အညီန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဆၢမိၣ်န့ၢ် တၢ်တမံၤမံၤလၢ “အဆၢန့ၢ်…

တၢ်ဆီတလဲလၢကစၢ်ခရံာ်ဟဲစိာ်

လၢယမဲာ်ချံအစ့ၣ်တကပၤန့ၣ် တၢ်သးဟဲပြုထီၣ် တကဝီၤဖိန့ၣ်, ယကမၤဘၢအီၤအဂီၢ်, ယစူးကါတၢ်ဖှူမဲာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ ကျၢၢ်ဘၢန့ၢ် ယတၢ်ခူသူၣ်တမံၤအံၤ တစိၢ်တလီၢ်ဖိ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ဆၢကတီၢ် ယံာ်ထီၣ်ဒီး, ယမဲာ်သၣ်လိၤတၢ်အဖီးဂီၤကဝီၤဖိတဖၣ် ဟဲညိးအါထီၣ်အဃိ, အလီၢ်အိၣ်လၢ ယကဘၣ်ကူစါယါဘျါယသးန့ၣ် ယသ့ၣ်ညါ ယဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မုၢ်တဂီၤလၢ ယကဘၣ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးကသံၣ်သရၣ်အကတီၢ်န့ၣ်, တၢ်လ့ပစီလီၤဘၣ်ယၤ ဒ်ညီနုၢ်ယမၤယဲအသိး, ယကဖှူဘၢအီၤ လၢတၢ်ဖှူမဲာ်ဘၣ်ဆၣ်, ယတမၤယဲဘၣ်. ယအဲၣ်ဒိးလၢ ကသံၣ်သရၣ် ကထံၣ်သ့ၣ်ညါ ယတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤဆှဲဆှဲဖိ, ဒီးကယါဘျါမၤဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးက့ၤဝဲခဲလၢာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

နဂုာ်ကျဲးစၢးပာ်ခူသူၣ် တၢ်ဒဲးဘး အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ မ့ၢ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးတဘျီဘျီဧါ. နတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ (မ့) နသးအတၢ်ဆိကမိၣ်တနီၤနီၤ ပၢၤဃာ်တြီဃာ်နၤန့ၣ်, နကသ့ၣ်ညါနဲ ဘၣ်ဆၣ်, နကဃ့ထုကဖၣ်လၢ နတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤအဂီၢ်, (မ့) နကပာ်ဖျါယၢၤထီၣ်အီၤဆူ နတံၤသကိး, ဒီးနဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် နပဒ့ၣ်ဟးဆှဲးတ့ၢ်နဲဧါ. မ့ၢ်လၢပှၤအါဒံအါဂၤစ့ၢ်ကီး, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဒ်သိးအံၤအဃိ, နကဆိကမိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်လၢ နတၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဖးဒိၣ်ဖးသွါဘၣ်န့ၣ်ဧါ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢတၢ်ခူသူၣ်အပူၤ, ဖဲပတၢ်ဒဲးဘး မ့ၢ်မၤကီမၤတံာ်တာ် ပတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်ဒီး, ပကဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ…

လၢညၣ်ကမီ, ဒီးသမၣ်ဖးဒိၣ်

နံၣ်လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်န့ၣ်, တၢ်ဘိၣ်ကိၤကိၤဖိတဘိၣ် ဟဲတုၤဝဲဒၣ်လၢ ယလံာ်ပရၢ အတလါပူၤန့ၣ်လီၤ. ယပာ်သူၣ်ပာ်သးယဲလၢ တၢ်ဘိၣ်အံၤဘၣ်တၢ်ဆှၢလီၤဝဲဒၣ်လၢ ယတံၤသကိးအဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤအဃိ, ယနံၤကမှံၤထီၣ်ယဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ်, ကၠိ (Joe) ဆှၢလီၤန့ၢ်ယၤ တၢ်လၢယတမုၢ်လၢ်တ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘိၣ်အံၤ အိၣ်ဒီး အကံၢ်အစီ, ဒီးလၢအကိပူၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးညၣ်ကမီ အမဲသူသူလုးလုးတဘ့ၣ်, ဒီးအထီန့ၣ်ကအိၣ်ဝဲ ယဲၢ်စုမုၢ်ဒိၣ် (five inches) န့ၣ်လီၤ.

ကၠိ အလံာ်ပရၢ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်အံၤမ့ၢ် တချုးစံၣ်စိၤနုာ်, “မဲးကလိဒိၣ်” (megalodon) ညၣ်ကမီအမဲ အလၢၢ်လိၣ်ဒိ (fossil), ဒီးအဘ့ၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ညၣ်ကမီဝါဖးဒိၣ်တဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတယာ်ကွၢ် ညၣ်အမဲဖးဒိၣ်ဒ်သိးအံၤတဖၣ် ကရဲၣ်လီၤအသးအဂီၢ်, ညၣ်တဘ့ၣ်အံၤ အခၣ်လာ်ဃံန့ၣ် ကဒိၣ်ဝဲဒၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် ထိၣ်ဒွးဟ့ၣ်ထီၣ် တၢ်စံးဆၢလၢ ခၣ်လာ်ဃံအံၤ ကအိၣ်ဝဲဒၣ် ခွံ (မ့) တဆံတၢ ခီၣ်ယီၢ် န့ၣ်လီၤ. ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့ ညၣ်ဖးဒိၣ်တဘ့ၣ်အံၤ လီၤကမၢကမၣ်ထဲလဲၣ်ညါလဲၣ်.

လံာ်စီဆှံ တပာ်ဖျါထီၣ် ညၣ် “မဲးကလိဒိၣ်”…

ယွၤအဂံၢ်ဆူၣ်ဘါဆူၣ်

လၢနိရၣ်အဂီၢ်, အဝၤ လဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢအတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲအသး အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. နိရၣ် ဘၣ်ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ် အဝၤ ခီၣ်ဖၠူထၢၣ် ဟး(ဒ)ဝဲ (hardware) အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဒီးဘၣ်ကွၢ်ထွဲ အဖိသၢဂၤ လၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ
န့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိးတဖၣ် စံးဘၣ်အီၤလၢ “ပာ်ဆူၣ်နသး” တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, နိရၣ် ဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲ “ပာ်ဆူၣ်နသး” စံးတၢ်န့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်အခီပညီ မနုၤလဲၣ်. မ့ၢ်ယကဘၣ်မၤလၢပှဲၤ မူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ် လၢတၢ်လီၤတူၢ်လီၤကာ် အသုတအိၣ်ဘၣ်အပူၤဧၣ်” န့ၣ်လီၤ.

ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤမူဒါဖးဒိၣ်ဆူ စီၤဧိၤသန့လး ဖဲလၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အတၢ်အိၣ်အသးမၤအသးတဖၣ် ဆီတလဲအသးအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် တၢ်ဂီၤတၢ်ဖီၣ်အဃိ, ဒ်သိးကစံၣ်ညီၣ်အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်, ကစၢ်ယွၤ ဆါကွံာ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိဆူ “မ့းစပတၤမံ အစီၤပၤ ကူရှၣ်-ရံးရှၤသဲၣ်အစုပူၤ, ဒီး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိမၤ စီၤကူရှၣ်-ရံးရှၤသဲၣ် အတၢ်န့ၣ် ဃိးနံၣ်လီၤ” (စံၣ်ညီၣ် ၃:၈). အဆၢဖိ ၉ ပာ်ဖျါဝဲလၢ မ့းစပတၤမံ အစီၤပၤအၢသီအံၤ…