မီး(စ) (Morse) မ့ၢ်ပှၤပရိၣ်တဲးစတ့း လၢအမၤတၢ်သးခုကစီၣ်တဂၤအဖိခွါ, လၢအဂုာ်ကျဲးစၢးအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဝဲ ဒ်ပှၤတ့ခဲၣ် ဟီၣ်ခိၣ်မဲာ်သၣ်က့ၢ်ဂီၤတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၈၂၀ နံၣ် တဖၣ်အပူၤန့ၣ် ဘၣ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤ ဖှီၣ်ဖှီၣ်ယာ်ယာ်, ဒ်ပှၤဟးဝ့ၤဝီၤတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၢ်တဖၣ်လၢ အမဲရကၤ တၢ်ပၢအဖီလာ် ထံကီၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ကစၢ်ယွၤ နဲၣ်ဆှၢက့ၤ အတၢ်အိၣ်မူဆူ အဂၤတကပၤန့ၣ်လီၤ. မီး(စ) တဂၤ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပှၤလၢ အသးစဲထီ စဲအ့ၣ်တကပၤန့ၣ်လီၤ. မီး(စ) ယုမၤလိသ့ၣ်ညါ လီၤဂံၢ်ထးနါ (Electromagnet) အဂ့ၢ်, ဒီးဆိကမိၣ်ထီၣ် တၢ်ထံၣ်တမံၤ လၢကဆီတလဲက့ၤဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၈၃၂ နံၣ်န့ၣ် စဲမယၢၣ် အဲး(ဖ်) ဘံၣ် မီး(စ) (Samuel F.B Morse) ဘျုးလီၤအသးလၢ အတၢ်ထံၣ် ဆိကမိၣ်တမံၤ, လၢအမ့ၢ် လီဂံၢ်-ပျံၤထး (electric telegraph) ဒီးလၢခံန့ၣ် တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ပှၤဆှၢတၢ်ကစီၣ်အလီဂံၢ်ပျံၤထး (Telegraph) အဆိကတၢၢ်တမံၤန့ၣ်လီၤ.

လံာ်စီဆှံအပူၤ, “သးသမူအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ဆီတလဲသး,” လၢအလီၤသူၣ်ပိာ်သးဝးအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် စီၤစီလူးအဂ့ၢ်, ဒီးမၤ ၉:၁ ပာ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ စီၤစီလူး “သါထီၣ်ဒံးတၢ်ကတိၤမၤပျံၤတၢ်, ဒီးတၢ်မၤသံတၢ်လၢ ကစၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ်အလိၤ” တဂၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး လီၣ်ဖျါထီၣ်အသးဆူ စီၤပီလူး, ခီဖျိလၢတၢ်ကပီၤဖးဒိၣ် (:၃), ဒီးစံးဘၣ်အီၤလၢ “ယမ့ၢ်ယ့ၣ်ရှူးလၢနမၤအၢ” တဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်, မ့ၢ်လၢ စီၤစီလူး ကဘၣ်ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤအသီအဃိ, တၢ်ဆိကတီၢ်အီၤ (:၆) န့ၣ်လီၤ. စီၤစီလူး ယၣ်တရံးက့ၤအတၢ်အိၣ်မူ, ဒီးတူၢ်လိာ်ဝဲ အတၢ်မ့ၢ်တၢ်အသီလၢ ခရံာ်အပူၤ, ဒ်ပှၤတၢ်မၢဖိတဂၤလၢ အနီၤဟ့ၣ်ခီ တၢ်သးခုကစီၣ် ဖဲအလဲၤတုၤဝဲဒၣ် တၢ်လီၢ်တပူၤလၢ်လၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်တဘျီဘျီ, လၢပဂီၢ်ခါဆူညါ တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ်, တၢ်လၢပဆိကမိၣ်တ့ၢ်တဖၣ် တကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲဘၣ်. ကစၢ်ယွၤ နဲၣ်ဆှၢက့ၤပှၤဆူတၢ်လီၢ်အဂၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤအသးအိၣ်ထုးထီၣ်က့ၤပှၤလၢ ပတၢ်ဒဲးဘးအပူၤသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ် ဘၣ်ဒီး, ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဆီတလဲ တၢ်မၤယွၤအတၢ်မၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, သးသမူအတၢ်ဖံးတၢ်မၤမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲကစၢ်ယွၤ ဃၣ်တရံးဝဲ ပတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်ဒီး, တၢ်လၢပကဘၣ်မၤအဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ် ပကဆိကတီၢ်တၢ်လၢပမၤတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်, ဒီးလူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်မၤလိာ်ပှၤအသီန့ၣ်လီၤ. လၢပဂီၢ်ကျဲအသီ အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ပမဲာ်ညါအကတီၢ်, ပကဒုးဟူထီၣ်က့ၤ တၢ်သးခုအဆိကတၢၢ်အတၢ်ကစီၣ် “ကစၢ်ယွၤ အတၢ်တၢ်မၤဂ့ၤမၤဘျုး,” ဘၣ်တၢ်ဆှၢခီဖျိအီၤလၢ မီး(စ) အလီပျံၤထးန့ၣ်လီၤ.