မ့ၢ်နဒိၣ်ထီၣ် ဖဲတၢ်လီၢ်ကဝီၤအံၤန့ၣ်ဧါ. မ့ၢ်လၢတၢ်မၤကဆှဲကဆှီမဲ အတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ် အိၣ်ဒံးဝဲလၢ ယကိာ်ပူၤအဃိ, ယကစံးဆၢ ယမဲကသံၣ်သရၣ်အတၢ်သံကွၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ကီခဲဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒုးသ့ၣ်ညါယၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ပဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤ, မ့ၢ်ဝ့ၢ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ်လၢ အထၢနုာ် ဖလူၣ်အိၣ်ရဲး (Fluoride) ဆူ ကမျၢၢ်အထံအီအပူၤ ဖဲ ၁၉၄၅ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကဒီဒၣ် မဲအပူၤဟိတဖၣ်အဂီၢ်, တၢ်ကမၤအီၤန့ၣ် တလိၣ်တၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဘၣ်- ထံ ၁ လံၣ်ထၣ် (1 liter) အဂီၢ်, ကဘၣ်တ့ၢ်နုာ် ဖလူၣ်အိၣ်ရဲး ထဲဒၣ် ၀.၇ မံၣ်လံၣ်ကရဲၣ် (fluoride 0.7 mg) ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤစဲၣ်နီၤလၢအမၤလိန့ၢ်တၢ်ဂ့ၤဂ့ၤတဂၤအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် တၢ်မၤဒ်သိးအံၤ အတၢ်ကဲဘျုးလၢအဂ့ၤတကပၤ အိၣ်ဖျါဝဲဒၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ယတနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဘၣ်, လၢယသးသမူဒီတစိၤန့ၣ် ယအီတ့ၢ်လံထံတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
ကယဲၢ်တၢ်လၢပစူးကါအီၤ ကိးမုၢ်နံၤဒဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒံးယံာ်ထီၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်အဂ့ၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်အအၢမ့ၢ်ဂ့ၤ ကဲထီၣ်အသးသ့ဝဲလၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးအံၤ, တမ့ၢ်အိၣ်ဟဲဝဲဒၣ် ထဲလၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီဘၣ်, လၢပတၢ်ဟူးဂဲၤဖံးတၢ်မၤတၢ်တဖၣ် (တၢ်တူၢ်တံၤတူၢ်တမှံၤ), ပတံၤသကိး, ဒီးကမျၢၢ်အတၢ်ဆဲးကျိး-တုၤအိၣ်လိာ်သး အတၢ်ကစီၣ်တဖၣ်အပူၤစ့ၢ်ကီး, ဟဲမၤဘၣ်ဒိပှၤန့ၣ်လီၤ. ရိမ့ၤ ၁၂:၂ အပူၤန့ၣ် ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤ, “ဒီးသုတအိၣ်ဒီး ပှၤအအံၤတဃၣ်ဖိအက့ၢ်အဂီၤတဂ့ၤ, မ့မ့ၢ်လဲလိာ်သုက့ၢ်သုဂီၤလၢ တၢ်မၤက့ၤသုသးသီ” န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အပှၤတၢ်မၢဖိတဖၣ် ဒ်သိးကလီၤဂာ်အါထီၣ်ဒီးအကစၢ်အဂီၢ်, သးစီဆှံကစၢ် ကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ဝဲဒၣ်, ဒီးတၢ်ကဘၣ်မၤအီၤ လၢသးသမူဒီစိၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပလုၢ်ပလၢ်တဖၣ်န့ၣ် မၤဂ့ၤမၤစၢၤ (မ့) မၤတံာ်တာ်ဝဲဒၣ် သးစီဆှံကစၢ်အတၢ်မၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပစူးကါတဖၣ် ပကပာ်သူၣ်ပာ်သးအီၤထီဘိအဂီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်အညီ လၢပဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤလၢအထူးတီၤဒီး “တၢ်ကူၣ်သ့ဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါ” တဂၤ ဒ်သိးကဒုးနဲၣ်ပှၤအဂီၢ်, (၁၁:၃၃) ပဃ့ထီၣ်တၢ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢ “တၢ်ပာ်သးအဘၣ်အဘၣ်” (:၃) အပူၤ, ပကဆိကမိၣ်ကွၢ်ထံလီၤက့ၤပသး, ဒ်သိးဒီး “ပကမၤကွၢ် ယွၤအတၢ်ဘၣ်အသး” (၁၂:၂) အဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ကူၣ်သ့ဒီးသးအတၢ်သ့ၣ်ညါနီၤဖးပဲာ်ဖးတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤန့ၣ်လီၤ.လၢပတၢ်အိၣ်မူ ကိးနံၤဒဲးအပူၤ, ကယဲၢ်တၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ မၢမၤအါထီၣ်, (မ့) ပဲာ်စီကွံာ်တၢ် တမံၤလၢ်လၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ရိမ့ၤ ၁၁:၃၆ ပာ်ဖျါဝဲလၢ “ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်ဟဲထီၣ်လၢအပူၤ, ဒီးကဲထီၣ်လၢအစုပူၤ, ဒီးအိၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
