အၤဘြၤဟၣ် လ့ကၢၣ် (Abraham Lincoln) တဲခူသူၣ်အသကိးတဂၤ, “တၢ်လၢယကဃုထံၣ် တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ် တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတအိၣ်လၢၤဘၣ်အကတီၢ် ယဘၣ်တၢ်မၤဆူၣ်ဆီၣ်ဆှၢယၤလၢ ယကတီၤလီၤယခီၣ်လ့ၢ်ခိၣ် ဒီးဃ့တၢ်လၢကစၢ်ယွၤတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ.” ဖဲအမဲရကၤ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ လၢအလီၤပျံၤ,လီၤသအုးအကတီၢ်န့ၣ် ကီၢ်ခိၣ် လ့ကၢၣ် တမ့ၢ်ထဲအကစၢ်ဒၣ်ဝဲစူးကါ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကဃ့ထုကဖၣ်တၢ်သပှၢ်ပှၢ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ် ကွဲမုာ်ဝဲ အထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်, ဒ်သိး ကဃ့ထုကဖၣ်ဃုာ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၈၆၁ နံၣ်န့ၣ် အဝဲကိးသတြီထီၣ် “တၢ်ဆီၣ်လီၤသး, တၢ်ထုကဖၣ်, ဒီးတၢ်ဒုၣ်တၢ်အီၣ်အမုၢ်နံၤ” န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢ ၁၈၆၃ နံၣ်န့ၣ် မၤကဒီးဝဲ, ဒီးစံးဝဲလၢ, “ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အမူဒါမ့ၢ်ဝဲ, ဒ်သိးပှၤကညီတဖၣ်ခဲလၢာ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်သန့ၤသးလၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ပၢဆှၢတၢ်အစိကမီၤအဖီလာ်- တၢ်အၢၣ်လီၤပတၢ်ဒဲးဘး ဃုာ်ဒီးတၢ်လၢပလုၣ်သ့ၣ်ခါပတာ် ကစၢ်ယွၤကလုၢ်ကထါ လၢတၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢတၢ်သးအုးန့ၣ်, ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မုၢ်လၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, ဒီးတၢ်ပီၣ်ယၢ်လီၤက့ၤသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ် ကစိာ်ဆှၢပှၤဆူ တၢ်သးကညီၤ, ဒီးတၢ်ပျၢ် ပတၢ်ဒဲးဘးန့ၣ်လီၤ.”
ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်တၢ်စိာ်မၢကဲကုာ်ဆူ ကီၢ်ဘၤဘူၤလိၣ် အနံၣ်နွံဆံဝံၤအလီၢ်ခံ, စီၤပၤ ကိရ့ၣ် ပျဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးက့ၤဆူ ဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်န့ၣ် က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. နဃ့ ၁:၆ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤနဃ့မယၤ မ့ၢ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဂၤဒီး, အဆၢဖိ ၁၁ စံးဘၣ်ပှၤလၢ အဝဲမ့ၢ်ပှၤစိာ်စီၤပၤ အလီခီ လၢကီၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၃ ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤလၢအက့ၤတဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး “တၢ်အၢဖးဒိၣ်, ဒီးတၢ်ဒုၣ်ဒွဲၣ်” အဂ့ၢ်န့ၣ် စီၤနဃ့မယၤ နၢ်ဟူသ့ၣ်ညါထွဲဝဲဒၣ်အဃိ, အဆၢဖိ ၄ စံးဘၣ်ပှၤ “ယဆ့ၣ်နီၤဒီး ယဟီၣ်, ဒီးယသူၣ်အုးသးအုးတၢ် အနံၤတဖၣ်, ဒီးယဒုၣ်တၢ်အီၣ်, ဒီးယဘါထုကဖၣ်တၢ် လၢမူခိၣ်အကစၢ်အမဲာ်ညါလီၤ” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၅-၁၁ ပာ်ဖျါဝဲလၢ စီၤနဃ့မယၤကျဲးစၢးထုကဖၣ်တၢ်လၢ အထံကီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ်ဒီး အဆၢဒိၣ် ၉:၁-၃၇ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤနဃ့မယၤကွဲမုာ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် လၢကဒုၣ်တၢ်အီၣ်ဒီးဃ့ထုကဖၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.
နံၣ်ကယၤတဖၣ်လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤ, ဖဲရိမ့ၤဘီမုၢ်ပၢတၢ်အစိၤန့ၣ်, ဒ်စီၤနဃ့မယၤမၤဝဲအသိး, ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူးစ့ၢ်ကီး ဖဲ ၁ တံၤ ၂:၁-၂ အပူၤ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အပှၤဖးလံာ်ဖိတဖၣ် ဒ်သိးကဃ့ ထုကဖၣ်တၢ်လၢ ပှၤအိၣ်ဒီးအစိကမီၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပကစၢ်ယွၤန့ၣ် နၢ်ဟူဝဲ ပတၢ်ထုကဖၣ် ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ် လၢကကဲဘျုး ပှၤဂၤအတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ.
