ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး ပှၤကွဲးလံာ် ဟးနၣ် အရဲး(ထ)(Hannah Arendt) (၁၉ဝ၆-၇၅) ကွၢ်ထံဒီးထံၣ်န့ၣ်ဝဲလၢ, “ပှၤကညီတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ထံၣ်သ့ၣ်ညါလၢ ထီဒါတြီဆၢပှၤပၢထံကီၢ် လၢအစိကမီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ် ဒီးဂ့ၢ်လိာ်ဝဲလၢ ကတီၢ်လီၤကဒွံကျိာ်လၢအမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ”. အဝဲတဲအါထီၣ်ဝဲလၢ, “ဘၣ်ဆၣ် အနီၢ်ကီၢ်တခီ တၢ်အစုကဝဲၤတအိၣ်သနာ်က့ တၢ်ဆၢထၢၣ်တြီဆၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်ဆှၢကမၣ်ဒီး ခိၣ်ကိၤနၢ်ကိၤလၢ တၢ်သးဂဲၤတဖၣ် သ့ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲပှၤစှၤဂၤန့ၣ်လီၤ”. ဒ်အမ့ၢ်ပှၤယူဒၤဖိအသိး, အရဲး(ထ) ထံၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၢ်ဘၣ်လၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ လၢအထံအကီၢ်ဒၣ်ဝဲ လၢကီၢ်ကၠၢမနံၣ် (Germany)အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ်မ့ၢ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤတဝၢပူၤဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုး ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၢဖိစီၤပီလူး လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ တၢ်တတူၢ်လိၣ် ဒ်သိးအံၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဒ်အဘၣ်သိၣ်လိမၤယုၤ ဒ်ဖၤရံၤၡဲ ဒီးရၤဘံအသိး, စီၤပီလူး အသးသမူဆီတလဲအသး ဖဲအထံၣ်လိၣ်အသးဒီး ယ့ၣ်ၡူးလၢအဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအလဲၤတၢ်ဆူ ဝ့ၢ်ဒၤမ့ၤစ့း ဒ်သိးကမၤအၢမၤနး ပှၤလၢအစူၢ်နာ် ခရံာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ(မၤတၢ် ၉). အသးသမူ လဲလိာ်သးဝံၤအလီၤခံ, တၢ်မၢဖိစီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲ အဘၣ်တၢ်စူးကွံာ်ညိကွံာ်အီၤလၢ အပှၤကလုာ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. လံာ် ၂ ကရံၣ်သူးအပူၤ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ စီၤပီလူးတဲဖျါက့ၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အစုပူၤအဂ့ၢ်အကျါ တၢ်တီၢ်တၢ်ဝ့ၤ ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ဃိာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ (၆:၅).
တၢ်ကမၤဆၢဟ့ၣ်ဆၢက့ၤ လၢအဘၣ်တၢ်တတူၢ်လိၣ်တဖၣ်အံၤ ခီဖျိလၢ တၢ်သးဒိၣ်ဒီး တၢ်အခၣ်အလီၢ်န့ၣ်, စီၤပီလူးသးအိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကသ့ၣ်ညါ ယ့ၣ်ၡူးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. လၢရိမ့ၤ ၉:၂-၃ အပူၤ အဝဲကွဲးဝဲ “လၢယသးအုးဒိၣ်မး, ဒီးယသးကိၢ်တဘိယူၢ်ဃီလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယဆၢသ့လၢယကစၢ်ဒၣ်ယဲ ကဘၣ်ဆိၣ်အၢကွံာ်လၢ ခရံာ်အပူၤ, လၢပှၤဒီဘူးဒီတံၢ်ဒီးယၤ ဒ်တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ်အသိး, ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ”.
ဒ်ယွၤကွဲမုာ်ပှၤလၢ အဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢပူၤအသိး, မ်ယွၤကဟ့ၣ်ပှၤသးလၢ ကွဲမုာ် ပဒုၣ်ပဒါတဖၣ်လၢ ကဟဲရ့လိာ်မုာ်လိာ်ဘၣ်ဒီးအီၤ စ့ၢ်ကီးန့ၣ်တက့ၢ်.
