ရဲး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခံဂၤ (The Wright brothers) မၤနၢၤဝဲ ၦၤကညီအတၢ်သးအိၣ် ပၢဆှၢလဲၤတၢ်လၢကဘီယူၤဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ် အတၢ်လဲၤကျဲဆူတၢ်မၤနၢၤအဂီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ် တၢ်အညီနီတဘျီဘၣ်. တၢ်တကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်ဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ်တလၢာ်, တၢ်နံၤဘၣ်ဖၣ်လဲႇ ကျိၣ်စ့တၢ်ကီတၢ်ခဲႇ ဒီးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနးနးကလဲာ် ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် ဆိကတီၢ်ဝဲ ၦၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခံဂၤအံၤတန့ၢ်ဘၣ်. အီၣ်ဘ့ ရဲး (Orville Wright) ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲလၢႇ “တၢ်လၢကလံၤ အဂၢၢ်န့ၣ် ထိၣ်တယူၤဝဲဒၣ် နီတဘ့ၣ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ၦၤကွဲးၦၤကညီအသးသမူအဂ့ၢ်, ဒ့ဘ့း မဲးခီလၣ် (David McCullough) ပာ်ဖျါဝဲအတၢ်ထံၣ်လၢ, တၢ်ကီတၢ်ခဲစံးတၢ်န့ၣ် “ဘၣ်တဘျီဘျီ မ့ၢ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၢ်နီၢ်လၢ ကစိာ်ထီထီၣ်နၤ” သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မဲးခီလၣ် စံးဝဲဒၣ်လၢ, “အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သူၣ်ခုသးခုန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤဘၣ်.မ့မ့ၢ် တၢ်လဲၤထီၣ်ဝဲကစၢၢ်” န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၢဖိ စီၤပ့းတရူး သိၣ်လိဝဲ သူၣ်ဂ့ၢ်သးကျိၤအတၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢဒ်သိးအံၤဆူ လၢသီတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, လၢအဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၁ ပ့း ၄:၁၂ ပာ်ဖျါဝဲ, “တၢ်လ့ပစီမ့ၣ်အူအိၣ်လၢသုကျါလၢအဟဲဝဲဒ်သိးအကမၤကွၢ်သုန့ၣ်, သုတကမၢကမၣ်လၢအဃိႇ ဒ်တၢ်လီၤဆီဘၣ်သုအသိးန့ၣ်တဂ့ၤ” န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤတမ့ၢ် တၢ်စူးကွံာ်ညိကွံာ် တၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်န့ၣ်ဘၣ်. စီၤပ့းတရူး သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ကစၢ်ခရံာ်စံးတၢ်န့ၣ် ကမၤအါထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်ပတၢ်နာ်သန့ၤသးလၢကစၢ်ယွၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတီဝဲ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဒ်လၢသီၦၤခရံာ်ဖိတဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲအသိး, ဖဲလၢ ပဘၣ်နးဘၣ်ဖှီၣ် ခီဖျိလၢပမ့ၢ် ၦၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဃိန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၃ အပူၤန့ၣ် စီၤပ့းတရူး ကွဲးပာ်ဖျါဝဲ, “မ့မ့ၢ် ဒ်သုမ့ၢ်ၦၤဘၣ်ဃုာ်ခရံာ် အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အသိးႇ သးခုႇ ဒ်သိးသုကသးခုစ့ၢ်ကီးဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်ဖဲ အဝဲဒၣ်အလၤအကပီၤ အိၣ်ဖျါထီၣ်န့ၣ် တက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၄ န့ၣ် ပာ်ဖျါအါထီၣ်ဝဲလၢ, “သုမ့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဒုၣ်ဒွဲၣ်လၢခရံာ်အမံၤအဃိဒီးႇ သုဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ တၢ်လၤကပီၤအသးဒီးယွၤအသးအိၣ်ဝဲဆိးဝဲလၢသုလိၤ” န့ၣ်လီၤ.

ဒ်ၦၤလၢအကွဲးကတိၤဒိၣ် ရဲး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခံဂၤ အတၢ်အိၣ်မူသကဲာ်ပဝးအဂ့ၤအသိး,မ်ပှၤဂုၤၦၤဂၤကထံၣ် ယွၤအတၢ်အဲၣ်အက့ၢ်အဂီၤ မၤတၢ်လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်တက့ၢ်. အဝဲစူးကါ ပတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကစိာ်ထီထီၣ်ၦၤဆူ လီၢ်ထီၣ်ထီအသီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.