ပှၤဒိတၢ်ဂီၤ ရိၤ(န) မီၤရ့ (Ronn Murray) န့ၣ် ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲလၢ တၢ်ခုၣ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲပာ်ဖျါဆှဲဝဲလၢ “တၢ်ခုၣ် အခီပညီမ့ၢ် မူကပိာ်လိၤ ဖျါဆှံဝဲဒၣ်, ဒီးလၢအသ့အိးထီၣ် ပဲတြီဖိတဘ့ၣ် လၢတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ”
ရိၤ(န) မ့ၢ်ပှၤလၢအရဲၣ်ကျဲၤ အလၣ်စကၤ(န) တၢ်ဟးကွၢ်ကီ လူၤဒိတၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအံၤ ပညိၣ်ဝဲလၢ တၢ်လူၤပိာ် ဒိန့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ် အတၢ်ကပီၤဃံလၤ အတၢ်လီၤဘီလီၤမုၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ် အတၢ်ဒုးနဲၣ်- “အီၣ်ရိၤရၤ ဘိၤရဲၤဧၤလ့း(စ)” (aurora borealis-ကလံၤစိး အတၢ်ကပီၤ) အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မီၤရ့ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လဲၤခီဖျိတမံၤအံၤ ဒ်အမ့ၢ် “သူၣ်ဂ့ၤသးကျိၤနီၢ်နီၢ်” န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ် လီၣ်ဖျါထီၣ်အသးလၢ မူကပိာ်လိၤပှဲၤပှဲၤန့ၣ်ဒီး, နကနၢ်ပၢၢ် တၢ်ဂ့ၢ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ်အံၤ တမ့ၢ်ထဲ န့ဆၢၣ်အတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလး လၢကလံၤစိးတကပၤန့ၣ်ဘၣ်. လၢကလံၤထံးတကပၤ, တကတီၢ်ဃီန့ၣ်, “အီၣ်ရိၤရၤ အီၣ်စထြၤလ့း(စ)” (Aurora australis), လီၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ်, လီၤဂာ်လိာ်အသးခဲလၢာ်ဃၣ်ဃၣ်ဒီး “ဘိၤရဲၤရၤလ့း” (Boralealis) န့ၣ်လီၤ.
ပှၤတၢ်မၢဖိ စီၤယိၤဟၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အတၢ်တဲပူအပူၤန့ၣ်, တပာ်ဖျါဝဲ ကျီၢ်အီၣ်ဆၣ်အလီၢ်, ဒီးပှၤကွၢ်သိတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်ဘၣ်. ယိၤ ၁:၄ န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလိၤလိၤ, ပှၤလၢ “အဟဲစိာ်တၢ်ကပီၤဆူ ပှၤကိးဂၤအဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်လၢခံ, ဖဲစီၤယိၤဟၣ် ကွဲး ဝ့ၢ်တဝ့ၢ်လၢမူခိၣ်ဘီမုၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, လီၣ်ဖျါ ၂၁:၂၃ အပူၤန့ၣ် ကွဲးပာ်ဖျါဝဲ ဝ့ၢ်အတၢ်ကပီၤအခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ- “ဝ့ၢ်အံၤ တလိၣ်မုၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ လါမ့ၢ်ဂ့ၤ အတၢ်ကပီၤဘၣ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယွၤအလၤကပီၤန့ၣ် ကပီၤထီၣ်န့ၢ်အီၤ, ဒီးအမ့ၢ်အူဒၢန့ၣ် မ့ၢ်သိဖိလီၤ” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကပီၤ အဂံၢ်ခီၣ်ထံးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး- တၢ်အဂံၢ်ခီၣ်ထံးတမံၤဃီ ဒ်လံာ်ယိၤဟၣ် အဆၢဒိၣ် တၢပာ်ဖျါတ့ၢ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. ဒီးပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ ကအိၣ်ဆိးဝဲဖဲ ခါလၢအကဟဲတၢ်လီၢ်တတီၤအံၤန့ၣ်, လီၣ်ဖျါ ၂၂:၅ စံးဘၣ်ပှၤ “ဒီးမုၢ်နၤတအိၣ်လၢၤဘၣ် ဒီးမ့ၣ်အူဒၢအကပီၤ, ဒီးမုၢ်အကပီၤတလိၣ်ဝဲဘၣ်_ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ကစၢ်ယွၤ ကမၤကပီၤထီၣ် တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ.
ဖဲပတၢ်အိၣ်မူတဖၣ် မ့ၢ်ဆဲးကပီၤဖျါထီၣ်က့ၤ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ကပီၤ- ပှၤလၢအတ့လီၤပာ်လီၤ “အီၣ်ရိၤရၤ ဘိၤရဲၤရၤလ့း(စ)” ဒီး “အီၣ်ရိၤရၤ အီၣ်စထြၤလ့း(စ)” တဂၤန့ၣ်ဒီး, ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ပအိးထီၣ် ပဲတြီဖိတဘ့ၣ်ဆူ တၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ.
