ၦၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်
ဖဲ ၂ဝ၁ဝ နံၣ်န့ၣ်, ၦၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ကအိၣ်ဝဲဒၣ် လွံၢ်ကထိဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးလၢအၣ်ဖရံးကး-ကလံၤထံး ထံကီၢ်, ခ့း(ဖ) အဝ့ၢ်(Cape Town, South Africa) န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်တဘျီအံၤန့ၣ်, ခရံာ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်လၢ ထံကီၢ် ၁၉၈ ဘ့ၣ် အပှၤခၢၣ်စးတဖၣ် ဟဲပာ်ဖျါထီၣ်အသး, ဒီးစးထီၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး ဟဲလီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ, အနံၣ် ၂၀၀၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤသ့လၢ ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် ဟဲပာ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်အသး အအါကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်လၢ ၦၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ်ခဲလၢာ် ကဟဲပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး, အမုၢ်တနံၤန့ၣ်ကအိၣ်ဝဲဒၣ် ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်, လၢအတလိၣ် ပှၤအခၢၣ်စးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤယိၤဟၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢညါခီ အိၣ်ဟဲဝဲလၢယွၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲႇ “ယထံၣ်တၢ် ဒီးကွၢ်ကွၢ်, ၦၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်လၢ ၦၤဂံၢ်ထီၣ်တသ့ဘၣ်နီတဂၤဘၣ်န့ၣ်, ဟဲလၢကယဲၢ်ၦၤကလုာ်, ဒီးကယဲၢ်ၦၤအဒူၣ်, ဒီးကယဲၢ်ၦၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးကယဲၢ်ၦၤကတိၤတၢ်အကျိာ် အကလုာ်ကလုာ်အကျါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဆၢထၢၣ်လၢလီၢ်ပစိာ်အမဲာ်ညါဒီးသိဖိအမဲာ်ညါ,....... ဒီးကိးပသူထီၣ်လၢ အကလုၢ်သီၣ်ဖးဒိၣ်, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, မ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤအိၣ်ဒီး ပကစၢ်လၢ အဆ့ၣ်နီၤလၢ…
ကစၢ်ယွၤလၢ အတ့လီၤတၢ်ခဲလၢာ်
ဖဲ ၂၀၂၁ နံၣ်, စတါထရဲး (Star trek) စဲအ့ၣ်တၢ်ဂီၤမူ အခွါဂဲၤဒိ ဝ့လယၢၣ် ရှဲးထနၢၣ် (William Shatner) တဂၤ, ဒိးန့ၢ်ခွဲးယာ် လၢကဘၣ်လဲၤဝဲဒၣ်ဆူ မူပျီ, လၢပူပျီကဟၣ်အဒၢးတဒၢးအဃိ, မုာ်လၤသးခုဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ်, ဖဲအဝဲကွၢ်ဆိကမိၣ်ထံက့ၤ အတၢ်လဲၤအဂ့ၢ်, ဒီးစံးဝဲဒၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အမုၢ်လၢ်ဆိပာ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် ကမူၤကမၣ်ဝဲဒၣ်ကိးမံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. အဝဲဆိကမိၣ်ထံၣ်ဆိပာ်ဝဲလၢ မူပျီဖးလဲၣ်အတၢ်ဒိၣ် တၢ်မုၢ်န့ၣ် ကဟ့ၣ်အီၤ သးအတၢ်သ့ၣ်ညါဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်တမံၤ, လၢအဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးတၢ်သးသမူတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ် တၢ်သူၣ်အုးသးအုးဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်, ဖဲအထံၣ်ဝဲဒၣ်မူပျီအတၢ်ခံးသူန့ၣ် တၢ်ခုၣ်, ဒီးတၢ်တအိၣ်ဝဲဒၣ်နီတမံၤ, လၢအဟ့ၣ်အီၤတၢ်သ့ၣ်ညါအသီ ဒ်အမ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ် အတၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးအတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးညီဝဲဒၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢမူပျီအပူၤန့ၣ်, ပှၤဒိးန့ၢ်ဝဲခွဲးယာ်လၢ တၢ်လဲၤဟးကွၢ်ကီသူၣ်ပိၢ်သးဝးဘၣ်ဝဲလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်ထဲပှၤစှၤဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံအပူၤ, ကစၢ်ယွၤ စုအတၢ်ဘၣ်တ့ အတၢ်မၤလၢ စးကဝာ်အပူၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကွဲမုာ်ပှၤ ဒ်သိးပကထံၣ် ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ် ခီဖျိလၢ ယွၤအတၢ်ထံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကွဲးနီၣ်ပာ်ဖျါ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤအဆိကတၢၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ်…
ကစၢ်ယွၤ, ပတၢ်ပူၤဖျဲးအလီၢ်လၢ ပနာ်န့ၢ်သ့
ယဖိမုၣ်တဂၤ, လၢအနီၣ်ဆံးအကတီၢ် အတၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ်အကျါ, သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲဖျိဖျိဖျါဖျါန့ၣ် မ့ၢ်မုၢ်နံၤလၢ အပၢ်စးထီၣ်သိၣ်လိအီၤ တၢ်ဒိးလ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ်, လၢအတအိၣ်ဒီးတၢ်ဒိးလိပၣ်တဖၣ် (trainig wheels) အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီ, ဖဲလၢတၢ်သိၣ်လိ လ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ်လၢ တၢ်ချၢအကတီၢ်, ယဝၤပာ်လီၤဝဲအခီၣ်ခံခီ လၢလ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ်အလီၢ်ခံ အပၣ်ခံကပၤ, မ့မ့ၢ်ယဖိမုၣ်ဖိန့ၣ်, ယီၢ်ဝဲအလ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ်, ဒီးအဒီဖိပၢ်ခံဂၤလိာ် ဖီၣ်ဃာ်ဝဲ လ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ် အစုဖီၣ်, ဒ်သိးကယီၢ်စံၣ်လီၤသကိး လ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ် ကယီကယီဆူ ကျဲလီၤဘံဖိန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်အကတီၢ်ဖိန့ၣ်, လၢတၢ်သးခုအပူၤ အပၢ်နံၤသီၣ်အဂ့ၢ်, မ့မ့ၢ်ယဖိမုၣ်တဂၤန့ၣ် ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်ဒိးလ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ်အကတီၢ်ဖိန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်တစိၤဖိ, ဒီးတၢ်မၤအသးချ့သဒံးအဃိ, ပၢ်တဂၤ ကဆိကတီၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး, သ့ၣ်ညါလၢအဖိမုၣ် အတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအဂီၢ်, တချုးလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မုၢ်တနံၤအံၤ, အဝဲသ့ၣ် စံးကတိၤလိာ်သးလၢ အပူၤကွံာ်တၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ်ဒီး, လၢတၢ်မၤလီၤတံၢ်က့ၤ အဖိမုၣ်အသးအဂီၢ်, လၢတၢ်ကတိၤကပုာ်လုာ်ဖိန့ၣ် ယဝၤစံးဘၣ်အီၤ, မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ညါ တၢ်ကိးမံၤဒဲးန့ၣ် ကဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးအဃိန့ၣ်လီၤ.
လၢပသးသမူအပူၤ, ဖဲပဘၣ်လဲၤခီဖျိကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် ပတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအကတီၢ်ဖိအဂီၢ်, အဒီဖိပၢ်ခံဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အဒိအကြၢးအဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်အိၣ်ကွၢ်စိလီၤလၢ…
သိတဖၣ် ခီဂာ်ဝဲဒၣ်ကျဲ
သိလ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ကတီၢ်သတူၢ်ကလာ်, ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ်, ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်. လၢတၢ်လဲၤကျဲမုၢ်လိၤန့ၣ် သိလ့ၣ်အိၣ်ဝဲတနီၤ, ဒီးလၢသိလ့ၣ်ကဘၣ်အိၣ်ကတီၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ယတထံၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လီၤဆီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ဒီး, လၢတၢ်ကမၢကမၣ်ဖးဒိၣ်, ဒီးလၢတၢ်သူၣ်ခုသးခုအပူၤန့ၣ်, ယထံၣ် သိဖိတဖၣ်ကအိၣ်ဝဲလၢ အကထိတဖၣ် ခီဂာ်ဝဲဒၣ် သိလ့ၣ် အကျဲမုၢ်ဖးလဲၢ် သတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်ယမ့ၢ်ၦၤအသီ, ဟဲအိၣ်ဆိးဝဲလၢ ကီၢ်စဲၢ် အဲၣ်ဒၣ်ဟိၣ် (Idaho) တဂၤအသိးန့ၣ်, ယတညီနုၢ်ထံၣ်ဘၣ် တနံၣ်တဘျီသိဖိတဖၣ်သုးလီၢ်သုးကျဲဆူ ဘွဲစံ (Boise) ကစၢၢ်ခီၣ်ထံး ဖဲတၢ်ကိၢ်ထီၣ်သီအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. သိကစၢ်တဖၣ် လူၤပိာ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ အသိတဖၣ်ဆူ ကစၢၢ်ခီၣ်ထံး, တၢ်လီၢ်လၢ သိဖိတဖၣ် ကအီၣ်ဝဲဒၣ် တပံၢ်လၢ အမဲထီၣ်အတၢ်ဒၣ်ဝဲ လၢတၢ်ကိၢ်ခါဒီတကတီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ယသးသမူဒီတစိၤ, ယအိၣ်ဆိးတ့ၢ်ယဲ ထဲဒၣ်လၢဝ့ၢ်ဖးဒိၣ်, ဒီးဝ့ၢ်ဖးဒိၣ်အခိၣ်အဃၢၤအဃိ, တၢ်လၢယထံၣ်ဘၣ်တၢ်တမံၤအံၤ ထုးန့ၢ်ဝဲယသူၣ်ယသးန့ၣ်လီၤ. ဝံယဃ့းစက့လး အစိၤ, (အါတက့ၢ်လၢလံာ်စီဆှံအတၢ်ကွဲးနီၣ် တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ) သိတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢ အညီနုၢ်ဒီးပှၤကညီတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ. ဝံ စူးကါဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအညီနုၢ်ဒီး ပှၤဂီၢ်မုၢ်, လၢအမ့ၢ် သိဒီးတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲသိတဖၣ်,…
သးဝံၣ် စံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤ
ဒၢ်ယၣ်နၣ် (Diana) မဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်ဟးဂီၤဝဲန့ၣ် နးဒိၣ်ထီၣ်အဃိ, အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီအါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အတၢ်ဂ့ၢ်ကီအိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီး တၢ်ဆိကမိၣ်ဆိကမးအါ, တၢ်မၤတဖၣ်မၤဝဲ တဘျီဝံၤတဘျီန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ်နာ်ဝဲဒၣ်လၢ အတၢ်ဆါပနီၣ်လၢအိၣ်ဟဲဖျါထီၣ်တဖၣ်အံၤ, တမ့ၢ်လၢအမဲာ်ချံတၢ်ဆါအဃိဘၣ်, မ့မ့ၢ် တၢ်တမံၤမံၤလၢအခိၣ်နူာ်ပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်အချံကမိာ် (tumor) လၢ ဒၢ်ယၣ်နၣ် အခိၣ်နူာ်ပူၤ, ဒီးအလီၢ်အိၣ်လၢ ကဘၣ်တၢ်ကွဲးကါထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ဒၢ်ယၣ်နၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကွဲးကါကူစါတၢ်န့ၣ် ကမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤ- တၢ်လၢအသးစဲမၤဝဲ, ဃုာ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ကသံၣ်သရၣ် မၤဝဲဒၣ် တၢ်ကွဲးကါလီၤလီၤဆီဆီတမံၤ, ဒီးဖဲကွဲးကါတၢ်အကတီၢ်န့ၣ် တဟ့ၣ်ဝဲဒၣ် ဒၢ်ယၣ်နၣ် လၢကသံၣ်တၢ်မံသပ့ၤဘၣ်. ဒီးဖဲတၢ်ကွဲးကါအီၤအကတီၢ်န့ၣ်, ဒ်သိးကသံၣ်သရၣ်ကသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ဒၢ်ယၣ်နၣ် အခိၣ်နူာ် အနၢၣ်တဖၣ် မၤတၢ်အကျိၤကျဲဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် အဂီၢ်, မၢ ဒၢ်ယၣ်နၣ် သးဝံၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကွဲးကါအဆၢကတီၢ်, ပှၤခံဂၤ သးဝံၣ်သကိးတၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဃာ်အကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ် ဒၢ်ယၣ်နၣ် အသိး, ပှၤလၢအကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤတဖၣ်အါမးလၢလံာ်စီဆှံအပူၤ, စီၤပၤစီၤဒၤဝံးစ့ၢ်ကီး အဲၣ်သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢအဘၣ်မိၣ်ဘၣ်မး,…
တၢ်လဲလိၥ်သး ခီဖျိလၢသးစီဆှံ
နံလ် ဒီးကလဲးစ် ကလဲၤဝဲဆူ ကီၢ် အၤရလဲ(န) (Ireland) အဂီၢ်, ဒိးထီၣ်ဝဲဒၣ် ကဘီယူၤအကတီၢ်န့ၣ်, ထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ၦၤလဲၤတၢ်ဖိအဂၤတဂၤ ဆ့ၣ်နီၤဝဲဒၣ်လၢ အခးဆ့ၣ်နီၤအဃိ, ဒ်သိးကဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်တဘၣ်လိၥ်ဘၣ်စးတမံၤအံၤအဂီၢ်, အဝဲစးထီၢ်ကတိၤတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၦၤလဲၤတၢ်တဂၤအံၤ ကွၢ်ထီၣ်အီၤန့ၣ်ဒီး, နံလ် ထံၣ်ဝဲဒၣ် ၦၤလၢအမဲာ်သၣ်လီၤဂၥ်လိာ် အသးဒီးအီၤတဂၤ မဲၥ်သကိးမဲၥ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤလဲၤတၢ်အဂုၤအဂၤတဖၣ် ဖဲအထံၣ်ဝဲဒၣ် ၦၤလၢအမဲာ်သၣ်လီၤဂာ်လိာ်အသးခံဂၤ ဒိသကိးတၢ်ဂီၤ ဆဲ(လ)ဖံၣ် (selfie) န့ၣ်ဒီး, နံၤဘၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံ, ထံၣ်လိၥ်ကဒီးအသး, ဖဲလဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ သမှံၤဟံၣ်ဒွဲ (hotel) တဖျၢၣ်ဃီ, ဒီးထံၣ်လိာ်ကဒီးအသး သၢဘျီတဘျီလၢ တၢ်အီသံးအကျးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအမဲၥ်သၣ်လီၤဂၥ်လိၥ်သးအဃိ, အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဂီၤန့ၣ် အမံၤဟူသၣ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ဆဲးကျိးန့ၢ်တီၤ (social media) အလိၤန့ၣ်, သ့ၣ်ညါထွဲဝဲဒၣ် လၢခံတဂီၤန့ၣ်လီၤ.
ပတမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အတဃံၥ်ဒၣ်လဲာ်, ပမဲာ်သၣ်လီၤဂၥ်လိၥ်သးဒီးၦၤအဂၤတဂၤန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်လီၤကမၢကမၣ် လၢပဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ်, လံၥ်စီဆှံ စံးဘၣ်ပှၤလၢ ပမ့ၢ်အိၣ်မူပိာ်ထွဲယွၤအခံန့ၣ်ဒီး, ပကလီၤဂၥ်အါထီၣ်ဒီးကစၢ်ယွၤ အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.…
တၢ်ဆီၣ်လီၤသးအလၤကပီၤ
ယတံၤသကိးမုၢ်တဂၤ, ဒ်အမ့ၢ်တီၤဖုၣ်ကၠိသရၣ်မုၣ်တဂၤန့ၣ်, ဘၣ်လဲၤဆှၢအပျဲၢ်တဖၣ်ဆူ တၢ်မၤလိတီၤဒၢးအဂၤတဖၣ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်သူၣ်ဝံၣ်သးဆၢ, တၢ်ဒ့တၢ်အူ, ဒီးတၢ်တ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကလဲၤဆူ တၢ်မၤလိဒၢးအဂၤအဂီၢ်, ဖဲသရၣ်မုၣ်မၢဝဲဒၣ် ယဲၢ်တီၤကၠိဖိတဖၣ် ရဲၣ်လီၤအသးန့ၣ်ဒီး, ကၠိဖိတဖၣ် ဂုာ်ဟံးန့ၢ်တၢ်လီၢ်, ဒီးကၠိဖိတနီၤန့ၣ် ဂုာ်ဟံးန့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ အမဲာ်ညါကတၢၢ်, တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢပှၤကိးဂၤဒဲးအဲၣ်ဒိးဝဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲမုၢ်တနံၤန့ၣ်, ဂျဲနံၣ် (Jenni) မၤကမၢကမၣ် ကၠိဖိတဖၣ် ခီဖျိလၢဟံးန့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်လီၢ်လၢအလီၢ်ခံကတၢၢ်န့ၣ်ဒီး, ကၠိဖိတဖၣ်န့ၣ်လၢတၢ်ကမၢကမၣ်အပူၤ, မၤသီၣ်ထီၣ် အကလုၢ်လၢ “တၢ်မနုၤလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ.
ဖဲဟါတၢ်အီၣ်အစီၢ်နီၤခိၣ်အကတီၢ်န့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဂုာ်မၤန့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်လၤဒ်သိးအံၤအဃိ, အဝဲစံးဆၢမၤဆၢဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိတထံၣ်, လၢအကဲထီၣ် တၢ်ကမၢကမၣ်နီၢ်နီၢ်ဆူ အပှၤသမှံၤလၢ အပိာ်အခံတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လူၤ ၁၄:၈-၁၀ န့ၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စူးကါဝဲဒၣ် ပူတယုၢ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးတၢ်တူၢ်လိာ်မုာ် တၢ်တ့တၢ်ဖျီအမူးအဂ့ၢ်, ဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး နဲၣ်လိပှၤဂီၢ်မုၣ်ဒ်သိး “အသုတဆ့ၣ်နီၤလၢ လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤအဂ့ၤကတၢၢ်တဂ့ၤ,” မ့မ့ၢ် “ကလဲၤဆ့ၣ်နီၤသန့ၤလၢအလီၢ်လာ်ကတၢၢ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၁ န့ၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး…
တၢ်သးခုလၢ အအိၣ်စံာ်အိၣ်ကျၢၤ
ဖဲ ၂၀၂၄ နံၣ်, လၢကီၢ်နီၣ်ဝ့ ဒူသဝီတဖျၢၣ်န့ၣ် ပှၤသဝီဖိတဖၣ် ဆီထီၣ်တၢ်ဒုးနဲၣ်သိလ့ၣ် အတၢ်ပနီၣ်တမံၤ လၢအဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤခီဂာ်သိလ့ၣ်အကျဲတဖၣ် ဒ်သိးကခီဂာ်ဝဲဒၣ်ကျဲ လၢတၢ်မၤနံၤမၤအ့အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကွၢ်စိမ့ၢ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်နံၤတၢ်အ့အပတီၢ်ဖိတဖၣ် လၢ ပှၤခီဂာ်ကျဲလၢ ပှၤမၤနံၤမၤအ့တၢ်တဖၣ်, ဒီးပှၤလၢအထံၣ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, ဒ်သိးကမၤသူၣ်ဖှံ သးညီထီၣ် မုၢ်နံၤတဖၣ် လၢပှၤတဂၤဘၣ်တဂၤအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. တဖျးမဲာ်အတီၢ်ပူၤ, တၢ်လီၤနံၤလီၤအ့တဖၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဖုၣ်ကိာ်ဖိလၢ ပှၤသူၣ်အုးသးအုးတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ, ဒီးတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဆူၣ်အကိၤ အကတီၢ်တဖၣ်, လၢအဒုးကဲထီၣ် တၢ်သးဟးဂီၤ, ဒီးတၢ်သူၣ်အုးသးအုးလၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်သးသယုၢ်တၢ်, ဒီးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤအါယုၢ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဆါ ဒ်သိးအံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢတၢ်အိၣ်အသးကိးမံၤဒဲးအပူၤန့ၣ်, တၢ်လၢအဟဲစိၢ်န့ၢ် တၢ်သးခုလၢအအိၣ်စံာ်အိၣ်ကျၢၤ, လၢအမ့ၢ်-ယွၤအတၢ်အိၣ်ဒီးပှၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ ဒုးနဲၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၆ န့ၣ် စီၤဒၤဝံး ကွဲးပာ်ဖျါဝဲဒၣ် တၢ်ထံၣ်စိခါဆူညါတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒီးကစၢ်ယွၤ လီၤထူလီၤယိာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်သံ, ဒီးအတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤဝံၤအလီၢ်ခံ, ခ့ခါအဆၢကတီၢ်, ပဝဲနၤယၤပှၤလၢအအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်,…
ကူထီၣ်သိးထီၣ်ခရံာ်
ရိး(စ) ထၢနၢၣ် (Rose Turner) မ့ၢ် တၢ်ကယၢက့ၢ်ဂီၤကျဲဒိ (Fashion) အပှၤကူၣ်သ့လၢသးဂ့ၢ်ပီညါတကပၤ, လၢဝ့ၢ်လိဒိၣ် တၢ်ကယၢက့ၢ်ဂီၤကျဲဒိ အခီလ့ၣ်ကၠိန့ၣ်လီၤ. အဝဲဃုသ့ၣ်ညါမၤလိဝဲလၢ တၢ်ကူတၢ်သိးတဖၣ် ကဲဘျုးဝဲဒၣ်တုၤလီၤတီၤလီၤလၢ ပှၤကညီတဖၣ်အတၢ်ဆိကမိၣ်, ဒီးအတၢ်ဟူးဂဲၤဒ်လဲၣ်, ဒီးတၢ်ကူတၢ်သိးတဖၣ် မၤဘျုးအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးထဲလဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူတၢ်သိးတဖၣ် လၢပနီၢ်ကစၢ်အလိၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအိၣ်ဝဲဒၣ်အဘူးကတၢၢ်အသိး, ကဲထီၣ်ဝဲဒၣ် ပဖံးဘ့ၣ်ခံကလုာ်တလုာ်, ဒီး တၢ်ကမၤသးတမံၤဂ့ၤ, တမံၤဂ့ၤ ကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ပှၤလၢ မုၢ်တနံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဒိန့ၣ်, တၢ်ကူထီၣ်သိးထီၣ် ဆ့ကူဆ့ကၤ အကြၢးအဘၣ်တမံၤန့ၣ် မၤစၢၤပှၤလၢ တၢ်ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤပှၤ, ဒီးပာ်ဖှိၣ်ပညိၣ်တၢ်သးစဲလၢ ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်ကူတၢ်သိး အလီၢ်လံၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ကံးညာ်အကံၢ်စီဂ့ၤ, ဒီးပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤတဖၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်သးမံ, ဖဲလၢပသးဘၣ်တံာ်တာ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အတၢ်အိၣ်သးတမံၤအံၤ ဒုးထံၣ်ပှၤလၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး လုၢ်ထီၣ်အသးသမူအတၢ်မၤအဂ့ၢ်, လၢဝံယရှါယၤ စံးကတိၤဆိပာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ယရှါ ၆၁:၄ အပူၤန့ၣ် ဝံ ကွဲးနီၣ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ ခါဆူညါန့ၣ် ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် ကဘၣ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤလၢ ဘၤဘူၤလိၣ်တၢ်စိာ်မၢကဲကုၢ်အလီၢ်, ဒီးမၤလီၤတံၢ်ဝဲဒၣ် ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ…
တၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအကတီၢ်
ၦၤနဲၣ်လိ တၢ်ဃ့ၢ်ပြၢသရၣ် ကၠဲး(ဖ) ကၤလိၣ်ဝ့ (Jeff Galloway) မ့ၢ် ၦၤဃ့ၢ်ပြၢတ့ၢ်တၢ်တဂၤလၢ အိၣ်လဲပ့း (Olympian), ဒီးသိၣ်လိဝဲ တၢ်ဃ့ၢ်ပြၢ မၣ်ရသိၣ် (Marathon) ကျိၤကျဲလီၤဆီန့ၣ်လီၤ. ဖဲၦၤဃ့ၢ်တၢ်ဖိအသီ, ဒီးပှၤဃ့ၢ်တၢ်ဖိလၢ အတၢ်လဲၤခီဖျိအိၣ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ သရၣ်တဂၤအံၤ ဟ့ၣ်သဆၣ်ဆီၣ်ထွဲဝဲဒၣ် “တၢ်ဃ့ၢ်/တၢ်ဟး” တၢ်ကူၣ်ကျဲန့ၣ်ဒီး, အဝဲသ့ၣ် ကမၢကမၣ်ဝဲတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကျိၤကျဲအံၤ မ့ၢ်တၢ်ဃ့ၢ် အဆၢကတီၢ်တပတီၢ်ဝံၤ ဟးဝဲဒၣ်တစိၤဖိန့ၣ်လီၤ. ကျိၤကျဲအံၤအလီၤခံ အတၢ်ပညိၣ် မ့ၢ်ဝဲလၢ တၢ်လဲၤဟးတစိၤဖိအကတီၢ်န့ၣ် ကဒုးဆူၣ်ထီၣ်က့ၤ ပှၤဃ့ၢ်တၢ်ဖိတဖၣ် အနီၢ်ခိ ဂံၢ်ဘါ, ဒီးကတဲာ်ကတီၤ ၦၤဃ့ၢ်တၢ်ဖိလၢ ကဃ့ၢ်ဝံၤတၢ်ပြၢ ချ့န့ၢ်ဒံး ပှၤလၢအဃ့ၢ်ဝဲ ၂၆.၂ မံၤလာ် တပယူာ်ဃီတဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.
တၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအကတီၢ်ဖိန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်ထဲလၢ တၢ်ဃ့ၢ်ပြၢတမံၤဧိၤအဂီၢ်ဘၣ်. တၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါန့ၣ် မၤစၢၤၦၤ, ဒ်သိးပကဟံးဃာ်ပၢၤဃာ် ပနီၢ်ခိဂံၢ်ဘါ, ပတၢ်ထုးဂံၢ်ထုးဘါ ဖးယံၤဖးထီလၢပသးသမူဒီစိၤလိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ လၢလံာ်စီဆှံဒီတဘ့ၣ်, စးထီၣ်လၢ လံာ်…