တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီလၢ လါမၢ်ရှးအဂီၢ် | တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ

တၢ်မၤလိန့ၢ်လံာ်စီဆှံအကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်တဘိ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ (Inductive Method) တၢ်သိၣ်လိအကျဲလၢ စူးကါ တၢ်သမံသမိးဆိကမိၣ်လီၤ. ကျဲကူၣ်သ့အဝဲအံၤ အိၣ်ဒီး အပတီၢ်လီၤဆီတဖၣ် လၢအမ့ၢ်တၢ်ဃုကွၢ်သ့ၣ်ညါ, တၢ်ထုးထီၣ် အခီပညီဒီး တၢ်မၤထွဲအီၤ ဒ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ အသိးလီၤ.

ပတီၢ်တၢ – တၢ်ဃုကွၢ်သ့ၣ်ညါ (Observation) – လံာ်စီဆှံအဆၢ အတၢ်ဘၣ်ထွဲ အိၣ်အသး ဒ်လဲၣ်. တဘၣ်ဆိကမိၣ်အီၤ ညီကဒၣ်တဂ့ၤ. သံကွၢ်တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်ဒ် – မတၤလဲၣ်, မနုၤလဲၣ်, ဖဲတၢ်လီၢ်မတၤလဲၣ်, ဖဲအဆၢကတီၢ်မတၤလဲၣ်, ဒ်လဲၣ်ဒီး တၢ်အဘၣ်အတီအနီၣ်ထိၣ် မနုၤတဖၣ်လဲၣ်, တၢ်သူအီၤလၢ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤ ခီဖျိတၢ်ကတိၤတဖၣ်, အဒိ, ဒ် -သတးဒီး, ဝံၤဒီး, လၢခံက့ၤ, တုၤနုၤတစု, ဒီး, စ့ၢ်ကီး, ဘၣ်ဆၣ်, သနာ်က့, မ့တမ့ၢ်, မ့ၢ်နာ်သက့ဒ်န့ၣ်ဒီး, တဖၣ်- လၢကပာ်ဖျါ တၢ်မၤအသးတဖၣ် လီၤ. တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ်မနုၤတဖၣ် အိၣ်လၢ တၢ်သူက့ၤကဒီးအီၤ လၢကအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါ တၢ်ဆိကမိၣ်အဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် န့ၣ်လဲၣ်. ပှၤကွဲးလံာ်စူးကါ တၢ်ဂ့ၢ်အမိၢ်ပှၢ်မနုၤတဖၣ်, တၢ်ကတိၤဂ့ၢ်လိာ်မနုၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်အဒိ အတဲာ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

ပတီၢ်ခံ – တၢ်ထုးထီၣ်အခီပညီ (Interpretation) – လံာ်စီဆှံအဆၢအဲၣ်ဒိးစံးတၢ်မနုၤလဲၣ်. အဝဲန့ၣ် ဝံၤမး ပသံကွၢ်, “ပှၤကွဲးတၢ် အဲၣ်ဒိးစံးတၢ် ဘၣ်ထွဲဒီးလံာ်စီဆှံအဆၢအံၤ အတၢ်ကတိၤတဖၣ်, ဒ်အဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ်တဖၣ် လၢအိၣ်လၢ လံာ်အဆၢအံၤအမဲာ်ညါ, ဒီးအလီၢ်ခံတဖၣ် ကစီဒီဧါ”.တၢ်လၢအဝဲပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ကွၢ်အတၢ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ် တက့ၢ်. တၢ်ကတိၤ အဖျၢၣ်န့ၣ် ဂ့ၤလၢပနၢ်ပၢၢ်အီၤ ဒ်ပှၤကွဲးတၢ် စူးကါအီၤအသိးလီၤ. ဒ်ပှၤကွဲးတၢ်တဖၣ် အသွံၣ်စံၣ် အသးစံၣ် အိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဒီးတၢ်တိာ်အိၣ်အသိး ယွၤအကလုၢ်ကထါတဖၣ်အံၤ အိၣ်ဒီး အတၢ်မူ လၢကမၤမူပှၤလီၤ.

ပတီၢ်သၢ – တၢ်မူထွဲမၤထွဲအီၤ( Application) – လံာ်စီဆှံတတီၤအံၤ အခီပညီအိၣ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ဒ်လဲၣ်, ထဲဒၣ် ပထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် လံာ်စီဆှံ အဆၢတတီၤ ဒ်အခီပညီ လၢအဆၢအကတီၢ်ဒၣ်ဝဲ ဝံၤမး ပှၤမၤလိတၢ်ဖိ ကသံကွၢ်, “တၢ်အံၤလၢယဂီၢ် အခီပညီမ့ၢ်အအိၣ်ဒ်လဲၣ်” လီၤ. သ့နီၤဖး တၢ်ဆဲးတၢ်လၤအဂ့ၢ်အကျိၤ လၢအစိၤအဆၢကတီၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ် လၢအတဆီတလဲအသး တဖၣ်အံၤ တက့ၢ်. ဖှိၣ်ဃီၤနတၢ်ဆိကမိၣ် လၢ တၢ်ဆိကမိၣ်အဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် အဖီခိၣ်တက့ၢ်. တၢ်ဂ့ၢ်အကီအခဲ ဘၣ်ထွဲဒီး ပသး အတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးတၢ်ပလၢၢ်ဘၣ် တဖၣ် မ့ၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. တၢ်အံၤ မ့ၢ်အတဲ ယတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီး ယွၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်စံးဆၢ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ ကအိၣ်ဖျါထီၣ် တြၢၢ်ကလာ် ဒီး အခီပညီလီၤလးလီၤ.

ODBM| ကိၣ်လၢတနံၤဘၣ်တနံၤ ပှၤကွဲးလံာ်

ယနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် လံာ်စီဆှံဒီး အတၢ်ကူၣ်သ့တဖၣ် ကသ့ဝဲဒ်လဲၣ်. တလါအံၤ ပကဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်ဖးဒီး တၢ်နၢ်ပၢၢ်လံာ်စီဆှံ ကျိၤကျဲဒီး, ဒ်သိးပကထံၣ်ဘၣ်ကစၢ်ယွၤ, ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အံၤ ဖျိဖျိဖျါဖျါအဂီၢ် မ့ၢ် ယွၤကလုၢ်ကထါ ကမၤစၢၤပှၤ ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.