တၢ်ထူၣ်ဖျဲးနီၢ်နီၢ်
တၢ်ဂီၤမူ ဗာငျအၠိ ပာ်ဖျါတၢ်ဂ့ၢ်တခါလၢ ပှၤအဲြဖ့ၤကၤမုၢ်နုာ်ကုၢ်ပှၤတဖၣ် ဖဲ ၁၈၃၉ နံၣ်‚ ဟံးန့ၢ်ကွံာ်ကဘီလၢအစိာ်ထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဒီး မၤသံကွံာ်ပှၤနီကဘီ ဒီးပှၤကဘီဖိ တနီၤလီၤႉ လၢခံ‚ အ၀ဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၣ်က့ၤ တ့ၢ်နုာ်လၢဃိာ်ဒီး ဘၣ်တၢ်လိာ်ကွီၢ် အ၀ဲသ့ၣ်လီၤႉ ကွီၢ်ဘျီၣ်အက့ၢ်အဂီၤလၢ အဟဲဖျါထီၣ်လၢတၢ်သးပ့ၤနီၣ်တသ့ မ့ၢ်‚ ခိၣ်နၢ်တဂၤလၢ ကုၢ်ပှၤတဖၣ်အကျါ‚ ပတံထီၣ်သပှၢ်ပှၢ်လၢ တၢ်သဘ@‚ တၢ်ထူၣ်ဖျဲး အဂီၢ်လီၤႉ တလီၢ်လီၢ်‚ အ၀ဲစူးကါဒၣ် တၢ်ကတိၤအံၤလၢ ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအဘရၣ်ဘှီၣ် လၢ‚ ‘‘ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ထူၣ်ဖျဲးတက့ၢ်’’ လၢတၢ်စံၣ်ညီၣ်တၢ်လၢ တၢ်တီၢ်တၢ့်ကၢ်အပူၤ‚ အ၀ဲသ့ၣ် ထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လီၤႉ
တနံၤအံၤ‚ ပှၤကူပှၤကညီအါဂၤ‚ တအိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုးလၢ နီၢ်ခိ အတၢ်စၢဃာ်ဘၣ်ႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ တၢ်ထူၣ်ဖျဲးနီၢ်နီၢ်လၢသးတကပၤတခီ‚ တဒိးန့ၢ်၀ဲ မ့ၢ်လၢ အဘၣ် တၢ်စၢဃာ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ဒဲးဘးအဃိန့ၣ်လီၤႉ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအတၢ်ကတိၤဖဲ ယိၤဟၣ် ၈း၃၆ ‚ ဟ့ၣ်ထီၣ် တၢ်ထူၣ်ဖျဲးလၢ အလီၤသးမံသးမုာ်‚ ‘‘ႉႉႉ ဖိခွါမ့ၢ်မၤထူၣ်ဖျဲး သုဒီး‚ သုကထူၣ်ဖျဲးနီၢ်နီၢ်လီၤ’’ႉ…
ယွၤအိၣ်ဘူးဒီးနၤ
တနံၤစုာ်စုာ် လၢ၀့ၢ်ယ့ှူၤ့ှှလ့ၣ် ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢ လံာ်ပရၠာစးၢတၢး‚ ဘၣ်ဟူးဂဲၤဖံးမၤ တၢ်ဒီး လံာ်ပရၠာစးၢအပူၣ်တဖၣ်လၢ အတဘၣ်တၢ်ဆှၢလီၤလၢ ကဆှၢဆူပှၤလၢ အဘၣ်ထွဲ စုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤႉ လံာ်ပရၠာစးၢအါဘ့ၣ် ကတၢၢ်ကွာ်လၢ တလါလီၤဆီလၢ အဘၣ်တၢ်ကွဲးလီၤ လၢ ‘လံာ်ပရၠာစးၢဆူ ယွၤအအိၣ်တဖၣ်’ အပူၤန့ၣ်လီၤႉ
လံာ်ပရၠာစးၢဒ်သိးအံၤ ဟဲတုၤဆူ ၀့ၢ်ယ့ှူၤ့ှှလ့ၣ် လၢအဘ့ၣ်လၢအကထိ ကိးနံၣ်‚ လၢအဆှၢလီၤဆူ ယွၤ မ့တမ့ၢ် ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအအိၣ်န့ၣ်လီၤႉ ကဆိကမိၣ်တသ့ လၢကဘၣ်မၤတၢ်အံၤဒ်လဲၣ်အဃိ‚ ပှၤမၤတၢ်ဖိအါဂၤအကျါတဂၤ စိာ်ထီၣ် လံာ်ပရၠာစးၢ တဖၣ်ဆူ ယ့ှူၤ့ှှလ့ၣ် မုၢ်နုာ်တၢ်ဒူၣ် ဒ်သိးကတ့ၢ်နုာ်လၢ အူးခဲအကဆူး‚ ဃုာ်ဒီးတၢ် သကွံာ်ကညး တၢ်ထုကဖၣ်အဂုၤအဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ အါတက့ၢ် လံာ်ပရၠာစးၢတဖၣ်‚ ဃ့ထုကဖၣ်လၢ တၢ်ကမၤန့ၢ် တၢ်မၤတခါ‚ မါ^၀ၤတဂၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ခ@ အဂီၢ်လီၤႉ တနီၤဃ့ထုကဖၣ်လၢ တၢ်ပျၢ်တၢ်ဒဲးဘးအဂီၢ်ဒီး တနီၤလုၢ်တၢ်လုၢ်စံးဘျုး က့ၤယွၤလီၤႉ ပှၤတဂၤဃ့တၢ်လၢ ယွၤလၢကထံၣ်ဘၣ် အမါလၢ အသံကွံာ်တဂၤလၢ အတၢ်မံမီၢ်ပူၤ မ့ၢ်လၢအ၀ဲဆၢမုၢ်လၢ်ထံၣ်ဘၣ်ကဒီးမါအံၤအဃိန့ၣ်လီၤႉ…
မ်ပစံးထီၣ်ပ့တၢၤသကိးယွၤတက့ၢ်
ဖဲ ့ှှဲၣ်လံၣ် အကွဲၤဒီနၢ်သီၣ်ထီၣ်ဖဲ ဟါ ၃း၁၆‚ အ၀ဲအိၣ်ဘှံးတစိၢ်ဖိဒီး စံးထီၣ်ပ့တၢၤ ယွၤလီၤႉ အ၀ဲစံးဘျုးယွၤဒီး ယၢၤထီၣ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၤဂ့ၤတဖၣ်လီၤႉ ဖဲလၢအ၀ဲ မ့ၢ်ဘၣ်ထွဲဒီး ကစၢ်ယွၤလၢအဒီတနံၤညါဘၣ်ဆၣ်‚ အ၀ဲအသးခုလၢ ကအိၣ်ဘှံးတစိၢ်ဖိ ဒ်သိးအံၤ‚ မ့ၢ်လၢတၢ်အံၤမၤစၢၤအီၤ‚ ဒ်သိးကဘၣ်ထွဲဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ဒီးကစၢ်ယွၤ အဃိ န့ၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်ထုးန့ၢ်ယသးလၢ အ၀ဲအတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ကစၢ်ယွၤဒ်သိးအံၤ‚ ယဆၢတဲာ်လၢ ယကပာ်လီၤတၢ်ဆၢကတီၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတကတီၢ် ဒ်သိးကစံးဘျုး ကစၢ်ခရၠာစးံာ်လၢ အတၢ်လုၢ်ထီၣ်သးလၢသ့ၣ်ဖျၢၣ်ထူၣ်စုညါဒီး ယဃ့ထုကဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပှၤလၢအတူၢ်လိာ် ခရၠာစးံာ်အတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤႉ ယကမၢကမၣ်ဘၣ်ယဲ‚ ဖဲလၢပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ကိးဂၤလၢ ယ့ၣ့်ှှူးအပူၤ‚ မ့ၢ်အိၣ်ကတီၢ်တစိာ်ဖိ လၢကစံးထီၣ်ပ့တၢၤအီၤလၢ အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူဒီး ဃ့ထုကဖၣ် လၢပှၤဂုၤပှၤဂၤအဂီၢ် ကိးနံၤ မ့ၢ်တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်ႉ
ပှၤကညီၤ အတၢ်စံးထီၣ်ပ့တၢၤ အလပီဃံလၤသီၣ်သ့ထူးတုၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ် အကတၢၢ်‚ ကသီၣ်ဆၢကဒါက့ၤ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်အကထါ လၢထါစံးထီၣ်ပ့တၢၤ ၆၇ န့ၣ်လီၤႉ ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပ့တၢၤ ဃ့တၢ်လၢယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အဂီၢ်‚ ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ အ၀ဲအတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီဆူ ပှၤကညီကိးကလုာ်ဒဲး (း၁-၂) လီၤႉ…
တၢ်လဲၤခီဂာ်ထံတဖၣ်
တၢ်ဂီၤမူ T့န Fမနန ှအၠအန သ် ဲသညနျ တဲဖျါ ကီၢ်အမဲရၠာစးကၤပှၤဒူပှၤဃိၤလၢ အဒုးတၢ်လၢစီၤပၤ အဂီၢ် နယူၤတၢၣ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤအဂ့ၢ် ဃုာ်ဒီးပှၤလၢ အပာ်ဖှိၣ်မၤစၢၤပှၤလၢ ဃ့ၢ်ဟး ထီၣ်လၢ သုးတနီၤဒီးကုၢ်ပှၤတဖၣ် လၢအမၤစၢၤ နယူၤတၢၣ် သုးမုၢ်‚ ၀ံၤ Bတီဆၢကွံာ် ပှၤလၢအပၢၤကုၢ်ပှၤတဖၣ် ဖဲတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ၀ံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤႉ ပှၤဒူပှၤဃိၤလၢ အဒုးတၢ်လၢ စီၤပၤအဂီၢ် မၤတၢ်ဒ်ပှၤဒူပှၤဃိၤအါဂၤ‚ ဘၣ်ဆၣ် ကုၢ်ပှၤခံဂၤ‚ အဆိကတၢၢ် မၤပူၤဖျဲး အ၀ဲအသးသမူ ဖဲအ၀ဲဟးထီၣ်ခူသူၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ် က့ၤစိာ်အီၤဆူ တၢ်လီၢ်သဒၢလၢပျုၢ်ဒီး ယါဘျါအပူၤလီၢ်လၢ အတူၢ်ဘၣ်၀ဲဖဲအဃ့ၢ်ဟးထီၣ်ခူသူၣ်လၢသုးန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲမၤဘၣ် တၢ်ညိကွံာ်အီၤအဃိ‚ အ၀ဲကသံကွံာ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤလီၢ်ပူၤကျဲဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်‚ ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် ဒုၣ်ဒါတဖၣ်ဒီး ကလၢၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်မၤစၢၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤႉ အံၣ်စရၠာစး့လး ဘၣ်တၢ်ဟံးထီၣ်ကွံာ်လၢ အၤ့ှှူၢ်ဒီး ၀ံယ့ှှါယၤတဲဖျါ၀ံအတၢ်ကတိၤလၢ မုၢ်တနံၤ အ၀ဲသ့ၣ် (ယူဒၤ) ကမၤနၢၤကွံာ်အဒုၣ်ဒါ လၢအမ့ၢ်ဘၤဘူၣ်လိၣ်လီၤႉ ယူဒၤ လိၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤလၢ…
ပပၢ်လၢမူခိၣ်သး၀ံၣ်တၢ်လီၤ
ဒၣ်ဒံၣ် သးအိၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ် ခီဖျိ တၢ်သး၀ံၣ်န့ၢ်တၢ်ဆူ ပှၤဂၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်တနံၤ‚ ပအီၣ်မုၢ်ဆါအတၢ်အီၣ်လၢတၢ်အီၣ်ကျးတဖျၢၣ်လၢ အ၀ဲဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး ဒီးအ၀ဲပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်လၢ ပှၤလၢခိးကွၢ်ထွဲတၢ်အီၣ်လၢကျၢးတဂၤ အိၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ နံၤအ၀ဲန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသံကွၢ်သးစၢ်မုၣ်အံၤလၢ တၢ်သံကွၢ်စှၤထံၣ်၀ံၤ‚ အ၀ဲ စးထီၣ်သး၀ံၣ်တၢ်ကဖီဖိတယုၢ်လၢ အမၤသးဖှံဘၣ် ပိာ်မုၣ်ဖိအံၤန့ၣ်လီၤႉ ပိာ်မုၣ်အံၤ အိၣ်က့ၤဒီးမဲာ်နံၤကမှံဒီး ဖဲအကွဲးလီၤတၢ်အီၣ်လၢပမၤလိာ်‚ အ၀ဲတဲဖျါထီၣ် လၢ ‘တၢ် ဘျုးလီၤသရၠာစးၣ်ဧၢ‚ နမ့ၢ်ပှၤလၢအမၤသးခုယမုၢ်နံၤလီၤႉ တၢ်ဘျုးဒိၣ်မးလီၤ’ႉ
ဖဲပအိးထီၣ် လံာ်စဖါနယၤ‚ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤသးအိၣ်လၢ ကသး၀ံၣ် တၢ်လီၤႉ ၀ံစဖါနယၤ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဂီၤအဃံအလၤတဘ့ၣ်လၢ တၢ်ကွဲးလၢ အပာ် ဖျါထီၣ် ကစၢ်ယွၤ ဒ်ပှၤသံကျံတဂၤလၢ အအဲၣ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢတၢ်ဃုာ်ဒီး အဖိတဖၣ် န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲပာ်ဖျါ၀ဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ‘ကသူၣ်ဖှံသးညီလၢ နဖီခိၣ်’ အိၣ်ဒီး အသူၣ်ခု အသးခု န့ၣ်လီၤႉ ကအိၣ်ဘှံးလၢ အတၢ်အဲၣ်အပူၤ‚ ဒီးကသူၣ်ပိၢ်သးပိၢ်လၢနဖီခိၣ် အိၣ်ဒီး တၢ်သးခု အသီၣ် (တၢ်သး၀ံၣ်)…
